Hoewel de twee gemeenschappen een volledig verschillende economische structuur hebben, heeft die muntkoppeling toch vruchten afgeworpen voor de CFA-staten. Burkina Faso, Senegal, Guinee-Bissau, Ivoorkust, Togo, Benin, Equatoriaal-Guinea, Gabon, Mali,Tsjaad, de Centraal-Afrikaanse Republiek, Kameroen, Congo en de Comoren zijn ontwikkelingslanden met een landbouweconomie, die nog niet zo lang zelfstandig zijn.

De muntkoppeling vindt haar oorsprong in het koloniale verleden. De CFA-gemeenschap is opgericht in 1939, met de bedoeling de voormalige Franse kolonies in Afrika, Zuidoost-Azië en de Caraïben een enkele munteenheid te geven, die vastgepind was aan de Franse frank. Na de onafhankelijkheid bleef die frankzone bestaan, omdat de Franse monetaire instanties een vrije omwisselbaarheid van de CFA naar de Franse frank wilden garanderen. Die garantie werd hernieuwd toen de Franse frank in januari 1999 deel ging uitmaken van de Europese Monetaire Unie.

Koopkracht
Een woordvoerder van de Banque de France, de Franse nationale bank, zegt dat die omwisselbaarheid de CFA-lidstaten een stabiele munteenheid heeft geboden en heeft bijgedragen tot een gunstig klimaat voor investeringen en handel. Volgens de bank zijn de CFA-landen op die manier ontsnapt aan typische monetaire problemen van ontwikkelingslanden, zoals het bestaan van een parallelle markt voor buitenlandse valuta, een beperkte wisselmogelijkheid en de schending van de monetaire wetten.

„De CFA heeft ook de inflatie onder controle gehouden, dankzij de verbinding met de Franse frank en de euro”, aldus nog de Banque de France. Met de komst van de euro voorziet de Franse centrale bank een toename in de interregionale handel. De EU is nu al de belangrijkste handelspartner van de CFA-landen. Bijna 70 procent van alle export uit de regio is bestemd voor de EU en de regio koopt zelf meer dan 60 procent van haar buitenlandse producten in Europa.

Toch zit er volgens sommige ontwikkelingsdeskundigen en economen ook een donker kantje aan de muntkoppeling. Om de vaste wisselkoers te behouden moeten de veertien Afrikaanse landen hun monetair beleid op elkaar afstemmen en strenge budgettaire en monetaire regels volgen. Frankrijk controleert het monetaire beleid in de CFA-zone, maar vraagt daar natuurlijk een prijs voor. De veertien lidstaten moeten ten minste 65 procent van hun buitenlandse activa op rekeningen bij de Banque de France plaatsen.

De koppeling van de CFA-frank met een harde munteenheid brengt ook specifieke problemen met zich mee. „De Afrikaanse economieën zijn structureel zwak en de harde munt verzwakt hun concurrentievermogen”, zegt de econoom Philippe Fremeaux. Door een sterke munt kan een land buitenlandse producten kopen tegen vrij lage prijzen. Maar de hoge wisselkoers maakt binnenlandse producten duurder en daardoor is de uitvoer minder concurrerend. De CFA-landen moeten een hoge vaste wisselkoers aanhouden, die niet overeenstemt met de productiviteit van de regionale economie – en dat beperkt hun potentiële economische groei.”

Dat werd op pijnlijke manier duidelijk in de jaren negentig. De Afrikaanse regeringen weigerden lange tijd de CFA-frank te devalueren tegenover de Franse frank, hoewel er een duidelijk economisch onevenwicht bestond. „Zij wilden hun kunstmatige hoge koopkracht op de internationale markt niet opgeven”, zegt Fremeaux. Maar onder druk van het Internationaal Monetair Fonds werd de frank CFA in 1994 toch gedevalueerd. Daardoor konden de regionale economieën zich herstellen.

Model
Andere ontwikkelingsdeskundigen wijzen erop dat de internationale waardering van de euro invloed zal hebben op de aflossing van de schulden van de Afrikaanse landen. „Elke devaluatie van de euro ten opzichte van de dollar zal automatisch de schuldenlast van de CFA-landen verhogen,” zegt de Duitse econoom Gerhard Leithäuser, die meent dat de euro de allereerste weken van het nieuwe jaar al zou kunnen devalueren.

Ondanks al deze kanttekeningen blijft de CFA-frank gelden als een model voor andere regionale integratieprogramma’s, zoals de recent opgerichte Economische Gemeenschap van West-Afrikaanse staten Ecowas. De zes Engelstalige Afrikaanse staten ten zuiden van de Sahara –Gambia, Ghana, Guinea, Liberia, Nigeria en Sierra Leone– willen eenzelfde monetair beleid gaan voeren als de CFA-landen. Ecowas wil tegen 2003 van start gaan met een eenheidsmunt en één enkele centrale bank. Tegen begin 2004 wil Ecowas een monetaire unie sluiten met de CFA-gemeenschap. Op die manier zouden twintig Afrikaanse landen in feite een eenheidsmunt hebben die met de euro is verbonden.