Feit en fictie over de Holocaust
Een klein meisje bij een grote stapel lege koffers: het is Hannah in een concentratiekamp. Het meisje gaat met haar moeder op transport, maar raakt haar in het kamp kwijt. Ze overleeft door zich in stapels kleren –van wie?– te verstoppen. Af en toe krijgt ze wat brood toegestopt. En gelukkig heeft ze potlood en papier om alles wat ze ziet en droomt te tekenen.
Aline Sax vertelt het verhaal in een krachtige, sobere stijl. Alleen het einde zou beter afgerond kunnen worden: als je nog volop met je gedachten bij Hannah bent, is daar opeens de epiloog. Sax schreef een zogenaamd omkeerboek: wie voorin begint, leest het verhaal van Hannah, ”De laatste reis”, wie achterin begint ”Het verhaal van de Holocaust”. Het laatste is een zakelijke tekst waarin op een eenvoudige manier uitgelegd wordt wat de Holocaust is. De teksten zijn duidelijk en voorzien van functioneel beeldmateriaal.
Soms is de auteur wat te expliciet. Wat dokter Joseph Mengele deed, tart iedere beschrijving. Een concreet voorbeeld zoals het aan elkaar naaien van baby’s om een Siamese tweeling te creëren is voor de doelgroep (kinderen vanaf tien jaar) erg heftig. Sax, die promotieonderzoek verricht naar de Tweede Wereldoorlog, kiest daar bewust voor. In een tekst uit het omkeerdeel schrijft ze: „Het is niet leuk om over deze dingen te praten en te lezen. (…) Het is makkelijker om er niet aan te denken. Maar het is ook gevaarlijk, omdat we het zo kunnen vergeten.” Ze besluit met een bekende uitspraak: Wie zich de geschiedenis niet herinnert, is gedoemd ze opnieuw te beleven.
De laatste reis, Aline Sax; uitgeverij Clavis, Hasselt, 2010; ISBN 978 90 448 1415 6; 112 blz.; € 13,95.
