De vraag is hoe een manager zijn beroep dan kan legitimeren. Een arts zegt: ik maak mensen beter, ik ben arts! Een journalist zegt: ik schrijf artikelen, ik ben journalist! Een manager kan zich niet met zo’n glashelder zinnetje verantwoorden. Hij kan zeggen: ik zorg dat alles goed loopt, maar heel tastbaar is dat allemaal niet. Daarbij komt dat het werk van een manager nagenoeg onzichtbaar is, vergeleken bij dat wat zijn medewerkers produceren.

Het is vanuit deze leemte dat managers zo focussen op het realiseren van meetbare resultaten. Om te laten zien dat ze in een organisatie wel degelijk een rol van betekenis spelen, is het zaak dat ze kunnen aantonen dat ze succes hebben. En om dat te kunnen, moeten ze doelen formuleren die meetbaar zijn.

Succes is dé legitimatie voor de hedendaagse manager. En juist voor hem is het Bijbelboek Prediker een wijze raadgever, stellen Jan Hoogland en Maarten Verkerk in hun zojuist verschenen boek ”Prediker voor managers”.

Prediker beheerst de kunst van het relativeren als geen ander. Prediker laat zien dat het behalen van succes vooral afhangt van tijd en toeval – en tegenslag ook. Mensen die niet zo afhankelijk zijn van het welslagen van hun doelen en planningen kunnen tegenslag vaak beter verdragen dan op succes gerichte managers. Hoe meer je processen kunt beheersen, hoe harder tegenslagen tegenvallen.

Maar, schrijven Hoogland en Verkerk, hoewel je succes natuurlijk best kunt beïnvloeden, wisselen in de praktijk goede en slechte dagen elkaar vooral op onvoorspelbare wijze af. „Of het nu gaat om je stemming, of om de onderlinge samenwerking in een organisatie (…) Hoe vaak wordt in de praktijk van al dit soort processen niet iedere logica getart?”

Wat managers kunnen leren van Prediker is een ontvankelijke houding, stellen Verkerk en Hoogland. Wie in het leven staat in het besef dat er meer níét dan wel te beheersen valt, kan beter met de grilligheid van het bestaan omgaan. Hij hoeft tegenslag niet te verdringen en hij kan oprecht genieten van voorspoed, omdat hij die zomaar heeft ontvangen.

De auteurs, die beiden jarenlang leidinggevende posities bekleedden, larderen hun boek met interessante analyses van hedendaagse managementtheorieën. Zo nemen ze het populaire werk van de Amerikaan (en christen) Stephen Covey kritisch onder de loep. Het gaat ook Covey –die zijn inzichten in tegenstelling tot veel andere goeroes niet baseert op een pragmatische, maar op een principiële levenshouding– uiteindelijk om succes, stellen Verkerk en Hoogland. Prediker maakt met de opmerking: „Wees niet al te rechtvaardig, noch houd uzelven al te wijs” volgens de auteurs duidelijk dat het erom gaat een onbevangen houding te hebben, een vanzelfsprekende rechtvaardigheid. Je moet je geen rechtvaardige houding aanmeten omdat dat –op korte of lange termijn– succesvol is, maar omdat de inherente kwaliteit van die eigenschap zelf goed is. Een mooie analyse.

De auteurs komen er rond voor uit dat ze Prediker niet door een theologische bril lazen. De vraag is in hoeverre ze het boek daarmee recht doen. Prediker is een boek dat je eigenlijk alleen op waarde kunt schatten door het te lezen in het grote verband van de hele Schrift. Dat neemt niet weg dat dit Bijbelboek een heleboel wijze en praktische inzichten biedt voor het leven van alledag en dat aspect van het Woord brengen Verkerk en Hoogland in dit boek op verfrissende wijze naar voren.

Prediker voor managers. Levenswijsheid voor bestuurders en professionals, Jan Hoogland en Maarten Verkerk; uitg. Ten Have, Kampen, 2010; ISBN 978 90 259 6116 9; 171 blz.; € 18,90.