Lara Kudrow (15) is een tiener als elke andere. Ze hangt rond met vriendinnen, heeft haar contacten op Hyves en Facebook en spaart voor het nieuwste model smartphone. Naar school gaan doet ze echter niet, want ze krijgt les van haar moeder. Thuis.

Voor Lara is dat de gewoonste zaak van de wereld, vertelt ze in een winkelcentrum in Colorado Springs, waar ze een bijbaantje heeft. „Ik weet niet anders. Mijn oudere broer en zus zijn ook nooit naar school gegaan, dus het was voor mij heel natuurlijk dat ik de lessen van mijn moeder kreeg.”

Lara zou ook niet anders willen, zeker niet als ze de verhalen van haar vriendinnen hoort. „Ik kan op mijn eigen tempo door de lesstof gaan. Makkelijke onderwerpen kan ik snel doen; aan moeilijke vakken kan ik wat meer tijd besteden. En, eerlijk is eerlijk, mijn moeder en ik hebben ook de grootste lol.”

Dat laatste beaamt moeder Anastacia voluit. „Maar dat is uiteraard niet de belangrijkste reden dat ik voor thuisonderwijs heb gekozen. Ik wil mijn kind volgens mijn eigen normen opvoeden. Daarbij staan de Bijbelse geboden voor mij centraal. Ik heb zelf wel op een reguliere school gezeten. Daar zag ik hoe –juist op school– de moraal van tieners wordt verziekt. Drank, drugs en seksuele uitspattingen waren eerder regel dan uitzondering. Mijn ouders moesten de grootst mogelijke moeite doen om de opvattingen die ik op school meekreeg thuis weer om te buigen. En dat op een onderwijsinstelling die zei christelijke uitgangspunten te hebben.”

De keus voor homeschooling is voor Anastacia overigens niet alleen door religieuze motieven ingegeven. Ook sociale overwegingen speelden een belangrijke rol. „Ik ben echt niet tegen het instituut school als zodanig. Maar ik vind de sociale druk die kinderen van acht jaar van hun leeftijdsgenoten ervaren echt onaanvaardbaar. Ze moeten volgens de laatste mode gekleed gaan, het nieuwste mobieltje in hun zak hebben en zelfs net zo praten als de populairste leerling van de klas.”

Over haar vaardigheid om haar kinderen les te geven, hoefde Anastacia Kudrow zich geen zorgen te maken. Ze volgde een opleiding tot lerares. Wel erkent ze dat thuisonderwijs lang niet voor iedere ouder is weggelegd. „Je kunt wel vinden dat je kind op school eigenlijk niet het juiste onderwijs ontvangt, maar daar moet je dan ook wat tegenover kunnen stellen. Bovendien ben je verplicht aan de onderwijsnormen van de staat waarin je woont te voldoen. Daar word je regelmatig op gecontroleerd. Gelukkig zijn er diverse instanties die je kunnen bijstaan. Dat varieert van het uitstippelen van een curriculum tot het aanbieden van privéles.”

Monica Ashton huurde een privélerares voor haar drie kinderen in. De 42-jarige moeder uit Colorado Springs had haar zoon en twee dochters aanvankelijk naar de lokale school gestuurd. Maar het principiële gehalte van de onderwijsinstelling begon haar al snel meer en meer tegen te staan. „Toen mijn zoon zich met bendeleden uit de klas begon in te laten, was voor mij de maat vol. Ik wilde hem daar weg hebben.”

Dat was makkelijker gezegd dan gedaan, was Monica’s ervaring. „Ik had een drukke baan en ben ook niet bepaald een type om kennis aan kinderen over te dragen. Mijn man en ik hebben veel gebeden om wijsheid bij het nemen van het besluit om aan thuisonderwijs te beginnen. Toen we de knoop eenmaal hadden doorgehakt, was het ook goed. Daarna vielen de dingen eigenlijk vanzelf op hun plaats. Een juffrouw uit onze gemeente was net ontslagen en was op zoek naar werk. Zij heeft het onderwijs van onze kinderen toen ter hand genomen.”

Verklaarde tegenstanders van thuisonderwijs zijn er in de Verenigde Staten ook. Onderwijzer Allan Green (51) is er rotsvast van overtuigd dat de school voor kinderen de beste omgeving is om hun sociale vaardigheden te ontwikkelen. „Kinderen hebben het nodig met leeftijdsgenoten om te gaan, zich aan hen te meten en hun eigen vrienden uit te kiezen. Ik zal niet zeggen dat homeschooling kinderen niet goed op het vervolgonderwijs voorbereidt. Sterker nog: de kwaliteit is vermoedelijk in veel gevallen zelfs beter dan die van het reguliere onderwijs. Maar kinderen ontwikkelen hun persoonlijkheid niet alleen door kennisoverdracht. De sociale component is minstens zo belangrijk.”

Kedra Ishop, hoofd van de afdeling toelatingen van de universiteit van Austin, Texas, komt echter weinig sociale problemen tegen bij studenten die thuisonderwijs hebben genoten. „We zien eigenlijk niet dat zij tegen andere dingen aanlopen dan waar reguliere studenten mee te kampen hebben. Zij hebben doorgaans wel meer moeite om door de toelatingsprocedure heen te komen, omdat hun vaardigheden vaak erg geïndividualiseerd zijn, afhankelijk van de accenten die in de lessen thuis zijn gelegd.”

Verworven recht

Het recht op thuisonderwijs is in de Verenigde Staten al sinds de invoering van de leerplicht in Massachusetts, in 1852, onderwerp van discussie.

Talloze juridische procedures zijn sindsdien gevoerd om het recht op homeschooling veilig te stellen. Uiteindelijk gaf het federale hooggerechtshof in 1972 de doorslag. Opvallend genoeg in een zaak die door een amishfamilie was aangespannen.

De amish zijn er in het bijzonder op gebrand hun kinderen van de openbare scholen weg te houden. Dat ging ook prima zolang de leerplicht tot de leeftijd van twaalf jaar gold en amishkinderen op hun eigen basisscholen les konden krijgen.

Toen de Amerikaanse regering de leerplicht met een jaar verhoogde, bedachten de amish daar een even simpele als doeltreffende oplossing voor: ze lieten hun kinderen gewoon een jaar doubleren. Dat ging goed totdat Washington de leerplicht opnieuw met een jaar optrok. Kinderen nog een jaar laten blijven zitten, was natuurlijk geen serieuze optie. En dus begonnen amishouders hun kinderen thuis te houden.

De onderwijsinspectie pikte dat niet en bracht de zaak voor de rechter. Uiteindelijk bepaalde het federale hooggerechtshof in 1972 dat de vrijheid van godsdienst in dit geval boven de leerplicht ging. Daarmee was ook de juridische basis voor thuisonderwijs gelegd.

In 2008 dreigde dat recht even in gevaar te komen. Een rechter in Californië oordeelde in hoger beroep dat kinderen te allen tijde van iemand met onderwijsbevoegdheid les moeten krijgen. Dat was met thuisonderwijs lang niet altijd het geval. Bij de herziening van het vonnis draaide het hof echter zijn beslissing terug en sprak onomwonden uit dat thuisonderwijs in Californië legaal is.

Nadien is de legaliteit van homeschooling geen punt van discussie meer geweest. Wel heeft de rechter zich diverse keren uitgesproken over de normen waaraan thuisonderwijs moet voldoen en de mate waarin ouders die voor homeschooling kiezen aanspraak kunnen maken op subsidies en andere overheidsvoorzieningen. Die voorschriften verschillen overigens per staat.