Twee derde van de mensen die lijden aan de ziekte van Parkinson, krijgt vroeg of laat te maken met slaapproblemen. De oorzaken zijn divers: stijfheid die bij hun ziekteverschijnselen hoort, waardoor iemand zich niet goed kan omdraaien, maar ook aangetaste hersendelen die met slaap te maken hebben. En vrijwel altijd heeft de medicatie een ongunstige invloed op de slaap. „De vraag is alleen: welke factor speelt welke rol? Dat moet je weten om er wat aan te kunnen doen”, aldus Overeem.

Om daar meer inzicht in te krijgen ontving de arts-onderzoeker op de afdeling neurologie van het UMC St Radboud eerder deze maand een subsidie van 8 ton van de Nederlandse organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) voor een studie naar de gunstige uitwerking van slaap op symptomen van parkinson.

Dát slaap een gunstige invloed heeft op de symptomen van parkinson, is al langer bekend: zo’n vijftien jaar geleden is in epidemiologische studies beschreven dat veel patiënten na een periode van slaap minder last hebben van ziekteverschijnselen. Ook hebben velen het idee dat ze na slaap beter reageren op hun medicijnen: het voelt alsof die dan beter werken. „Slaap kan dus een bondgenoot zijn bij de ziekte van Parkinson”, aldus de arts-onderzoeker.

Voor het gunstige effect hoeft een patiënt niet per se uren te slapen, denkt Overeem. „Ik ga onderzoeken wat dutjes van ongeveer een tot drie kwartier kunnen doen om te zien hoe sterk het effect daarvan is op motorische en op cognitieve vermogens. Bij dat laatste gaat het met name om taakwisselen: daarvan is bekend dat dit vermogen afneemt door parkinson. Vervolgens wil ik natuurlijk weten: hoe werkt dat dan?”

Ook al heeft Overeem de antwoorden nog niet, het lijkt geen slecht idee om Parkinsonpatiënten al vast te adviseren om één of twee keer per dag een uiltje te knappen. Of niet? „Dat kan, maar zolang niet precies bekend is wie daar baat bij heeft en waardoor, is het niet iets wat ik standaard zou aanbevelen. Maar het is heel goed denkbaar dat we op termijn slaap wel gaan inzetten in de behandeling.”

Overeem is ook betrokken bij de –voor Nederland unieke–slaappoli van het UMC St Radboud, die deze zomer van start ging. „De poli is er vooral voor mensen die niet bij hun huisarts of in een algemeen ziekenhuis terechtkunnen. Denk aan patiënten met meerdere slaapstoornissen tegelijk, bijvoorbeeld apneu en slaapwandelen, aan de al genoemde parkinsonpatiënten, of aan mensen die een herseninfarct hebben gehad waarbij delen van het brein zijn getroffen die de slaap regelen.”