Het hof deed de uitspraak in een spoedappel dat onder andere was ingesteld door het Amsterdamse krakersbolwerk en cultureel centrum Schijnheilig.

De Amsterdamse burgemeester Van der Laan wilde Schijnheilig ontruimen met gebruikmaking van de op 1 oktober van kracht geworden nieuwe Wet kraken en leegstand. In een eerder aangespannen kort geding stelde de rechter Amsterdam nog in het gelijk, maandag floot het hof Van der Laan in het spoedappel voorlopig terug.

Met de mondelinge uitspraak zijn diverse ontruimingen, niet alleen in Amsterdam, maar ook in Den Haag en Leeuwarden, voorlopig van de baan; in elk geval tot eind november, wanneer het hof het schriftelijke arrest naar buiten brengt.

Kern van de mondelinge uitspraak is dat een rechter, wanneer iemand zijn woning dreigt kwijt te raken, vooraf zijn mening moet kunnen geven. Een rechterlijke interventie is nodig, omdat de woning van een persoon „speciale bescherming geniet onder het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens”, aldus een persraadsheer van het hof Den Haag.

Volgens de zegsman van het hof is het onduidelijk of de vereiste rechterlijke inmenging in de nieuwe Wet kraken en leegstand voldoende is geregeld. Nu ontruimen zou daarom in strijd kunnen zijn met het Europees verdrag, aldus het hof.

De raadsheren laten verder doorschemeren dat bij toepassing van de antikraakwet mogelijk ook de rechtszekerheid in het geding is. Het beleid dat justitie vooralsnog rond de nieuwe wet voert, noemden de raads­heren maandag „onduidelijk.”

De consequenties van de uitspraak zijn onduidelijk zo lang deze nog niet op schrift staat. De Haagse burgemeester Van Aartsen liet maandag dan ook weten pas te willen reageren nadat hij de schriftelijke motivatie van het hof heeft gezien.

In de Tweede Kamer namen diverse justitiewoordvoerders juist uitgebreid de tijd om de mondelinge uitspraak te becommentariëren. Zo noemde CU-woordvoerder en mede-initiatiefnemer van de wet, Slob, de uitspraak „minder opzienbarend dan hij lijkt.” De uitspraak zegt alleen maar dat een ontruiming vooraf moet worden gecommuniceerd, zodat krakers dan ofwel hun spullen kunnen pakken, ofwel naar de rechter kunnen stappen, aldus Slob, die erop wijst dat diverse gemeenten de antikraakwet al succesvol hebben toegepast.

PvdA-Kamerlid Recourt, oud-rechter en tegenstander van het kraakverbod, zit op dezelfde lijn: „Als krakers van tevoren te horen krijgen dat hun pand ontruimd gaat worden, hebben ze nog tijd om naar de rechter te gaan. Ik verwacht niet dat deze uitspraak een bom legt onder het verbod.”

VVD-Kamerlid Van der Steur betwijfelt of het Europees verdrag het recht op een kraakwoning beschermt op de manier die het hof veronderstelt. „Kraken is volgens de wet illegaal. Dat het Europees verdag het recht op wonen beschermt, doet daar niets aan af.”

Oud-rechter en SP-senator Quik noemt de uitspraak van het hof „heel mooi” en „een reuzegrap.” De SP vindt de antikraakwet overbodig en wordt door de uitspraak van het hof in die opvatting gesterkt.

Amsterdam beperkte zich dinsdag tot het ontruimen van drie panden waarvoor de bestuursrechter al toestemming had gegeven. Daarbij is geen gebruik­gemaakt van de nieuwe wet.