De Sagrada Familia is onmiskenbaar een indrukwekkend bouwwerk. De hoofdtoren moet met 175 meter hoogte de hoogste kerktoren ter wereld worden. En in het gebouw zit zo veel Bijbelse symboliek verwerkt dat de basiliek inmiddels de bijnaam ”een Bijbel in steen” heeft gekregen.

De opening van dit rooms-katholieke kerkgebouw roept om meerdere redenen tegenstrijdige gevoelens op. Protestanten beschouwen zo’n basiliek als de plaats waar de mis wordt opgedragen. Wat er verkeerd aan de mis is, zegt de Heidelbergse Catechismus in heldere woorden: „In de grond anders niet dan een verloochening van de enige offerande en van het lijden van Jezus Christus en een vervloekte afgoderij.”

Ook al menen velen, ook orthodoxe protestanten, vandaag de dag dat er met Rome goed te praten valt en soms hartelijke overeenstemming gevonden kan worden in de beleving van het geloof, toch is de kern van de roomse leer onveranderd en blijft die notie van de catechismus tot op de dag van vandaag actueel.

De opening van deze kerk heeft iets dubbels. Architectonisch is de Sagrada Familia een juweel. Niet alleen door de gebruikte technieken maar vooral door de grote variëteit aan stijlen. Het oog valt daarbij niet zozeer op de beelden van heiligen, maar vooral op de overal aanwezige symbolen, die wijzen op de vruchten van het geloof en op de plaats van de kerk als een oase in een woestijn.

Juweel of niet, wie als reformatorisch christen te midden van de bouwmaterialen rond wandelt in de Sagrada, ontkomt niet aan een gevoel van droefheid. Omdat zo’n begaafd architect zijn gaven heeft besteed aan zo’n afgodendienst. De roomse beeldendienst moet op grond van de Bijbel scherp worden afgekeurd. De Koning van de kerk onderwijst door Zijn Woord en niet door beelden. Dat moet in de kerkdiensten centraal staan. Terecht dat met de Reformatie niet alleen is afgerekend met de heiligenverering, maar ook met de beeldendienst.

Toch heeft de kerk van de Hervorming niet radicaal met cultuur en kunst afgerekend. Al in oude Statenbijbels verschenen platen, de gereformeerde vaderen lieten ruimte voor het inrichten van praalgraven en orgelfronten. Ook binnen de kerkmuren was ruimte voor symboliek, die terug te vinden is in raampartijen, reliëfs of houtsnijwerk. In reformatorische kerken die de laatste jaren zijn gebouwd, zijn bescheiden kunstwerken met Bijbelse motieven te vinden.

Er zit nog een ander aspect aan de nieuwe basiliek. In Nederland sluiten elke week een of twee kerken definitief hun deuren, terwijl de Spaanse stad vanaf morgen een kerkgebouw extra telt. Maar het is een roomse kerk, waar de juiste leer van zonde en genade niet gehoord wordt. Toch is de basiliek voor veel niet-christenen een teken dat het christelijk geloof nog lang niet verdwenen is. In een tijd van secularisatie wijst straks een 175 meter hoge vinger hemelwaarts.