Net als de andere grote koffiebranders staat Kraft onder druk van actievoerders om de koffieboeren meer te betalen. De Belgische ngo Oxfam-Wereldwinkels betoogde dat onlangs eveneens voor de Benelux-zetel van het bedrijf in Halle bij Brussel.

Het initiatief voor de internationale campagne voor een eerlijkere koffiehandel gaat uit van de hulporganisatie Oxfam International. Die organisatie vestigde een half jaar geleden de aandacht op de penibele situatie waarin zo’n 25 miljoen koffieboeren verkeren als gevolg van de crisis op de koffiemarkt. De internationale koffieprijzen zijn ongeveer gehalveerd in vergelijking met drie jaar geleden en bedragen al geruime tijd minder dan de productiekosten. In meer dan vijftig koffieproducerende landen heeft dat voor grote sociale problemen gezorgd, want koffie is een belangrijk exportproduct dat niet zomaar kan worden vervangen.

Veel arme boeren zijn hun eigen plantages of hun baan bij grotere producenten kwijtgeraakt en banken staan koffieboeren geen kredieten meer toe. Alleen al in Centraal-Amerika zijn de voorbije jaren 600.000 banen verloren gegaan in de koffiesector. In kleine landen die veel koffie exporteren, tast het gebrek aan exportinkomsten ook het overheidsapparaat aan.

De daling van de prijzen heeft te maken met een overaanbod aan koffie op de internationale markt. Pogingen van de producentenlanden om het aanbod terug te schroeven, zetten tot hiertoe weinig zoden aan de dijk. Volgens Oxfam International moeten de grote koffiebranders hun verantwoordelijkheid nemen - zij beheersen de markt en romen het grootste deel van de winsten af. Oxfam vindt dat bedrijven als Kraft (met als koffiemerken HAG en Jacobs), Procter & Gamble, Sara Lee (Douwe Egberts) en Nestlé -samen goed voor de helft van alle koffieaankopen ter wereld- al hun producenten redelijke prijzen zouden moeten betalen. De organisatie eist eveneens dat de koffiebranders minimaal 5 procent fair trade-koffie gaan verhandelen. Voor dergelijke koffie krijgen de producenten een goede en gegarandeerde minimumprijs. De kopers sluiten in dat geval ook langetermijncontracten en zorgen er via prefinanciering of goedkope leningen voor dat hun leveranciers niet meer constant op de rand van de financiële afgrond balanceren.

Kraft stelt echter dat er onvoldoende vraag is naar dergelijke ”eerlijke” koffie. Actievoerders werpen tegen dat die vraag gecreëerd kan worden. In Groot-Brittannië heeft fair trade-koffie al 14 procent van de markt veroverd. In Nederland haalt eerlijke koffie een marktaandeel van 3,5 procent, in België 1,2 procent.

Ook op andere eisen van de actievoerders antwoordt Kraft negatief. Oxfam International stelde voor dat de grote koffiebranders hogere kwaliteitsnormen zouden gaan hanteren en middelen ter beschikking zouden stellen om 5 miljoen zakken koffie van slechte kwaliteit te vernietigen. Volgens Kraft-voorzitter Louis Camilleri is het niet de taak van zijn onderneming het aanbod te verminderen, de eerlijke handel te bevorderen of ervoor te zorgen dat er minder koffie van lage kwaliteit in omloop komt. Kraft zet zich in om „de vraag te verhogen”, aldus Camilleri. Hij vertelde in de laatste aandeelhoudersvergadering ook dat Kraft goedkope koffie aankoopt in Vietnam en Indonesië die niet beantwoordt aan de normen van de Internationale Koffieorganisatie. Het is de eerste keer dat een grote brander die praktijk toegeeft. Kraft zou wel met die producenten samenwerken om de kwaliteit van die supergoedkope koffie op te trekken.

„Kraft spant het paard achter de wagen”, zegt Simon Billenness van Oxfam-America. „Als Kraft de producenten in Vietnam en Indonesië een eerlijke prijs zou betalen, zouden die boeren de middelen hebben om betere koffie te produceren. Nu hebben ze gewoon het geld niet om over de kwaliteit van hun product te waken.”

Geld om de koffieboeren beter te betalen heeft Kraft in elk geval wel. Tijdens de eerste drie maanden van het jaar boekte het concern een nettowinst van 848 miljoen dollar.

Oxfam gaat door met acties om de grote branders onder druk te zetten. Maandag diende een aantal aandeelhouders van Procter & Gamble een resolutie in voor een aandeelhoudersvergadering later dit jaar waarin de directie wordt opgeroepen de gevolgen van de koffiecrisis in overweging te nemen en maatregelen uit te werken „om het levensonderhoud van de koffieleveranciers van het bedrijf te verzekeren.”