Politiek: achter de schermen gebeurt het (soms)
Mooi, die democratie! In alle openbaarheid debatteerde de Tweede Kamer deze week met premier Rutte over de regeringsverklaring. Iedereen kon het zien, iedereen kon zich een eigen oordeel vormen.
Toch is politiek meer dan dit openbare schouwtoneel. Achter de schermen hebben doorgaans tal van contacten plaats die de uitkomst van het politieke proces net zo sterk of sterker bepalen dan het publieke debat. In wandelgangen en achterkamertjes ontmoeten politici elkaar, proberen ze elkaar te beïnvloeden en smeden ze compromissen. Dat is, nu het land geleid wordt door een premier die transparantie tot zijn handelsmerk heeft, niet anders dan vroeger.
Dat ook christelijke partijen dit spel meespelen, is niet bij voorbaat verkeerd. Bekend is dat oud-CU-leider Van Dijke op een reis naar de Antillen veel investeerde in zijn verstandhouding met PvdA-leider Melkert, hopend dat dit contact zich op zeker moment ook politiek zou uitbetalen. En de chemie die er bestond tussen CU-voorman Rouvoet en PvdA-leider Bos is voor de ChristenUnie in de achterliggende jaren ongetwijfeld nuttig geweest om dingen te bereiken die voor die partij belangrijk waren.
Hoe dit ook zij, die bewegingen achter de schermen zien burger en journalist veelal niet. Wel rijst soms een aan zekerheid grenzend vermoeden dat er op de achtergrond weer eens dingen gaande zijn.
Dat was ook deze week het geval. In het debat over de regeringsverklaring probeerde D66-leider Pechtold, met veel overdrijving en suggestie, van de premier te weten te komen hoeveel invloed de SGP uitoefent op het regeringsbeleid.
Twee dingen vielen vervolgens op. In de eerste plaats hoe voorzichtig Rutte in deze kwestie opereerde. Hij ontkende niet dat de coalitie rekening houdt met de gevoelens van de SGP. Dat kon hij ook moeilijk, omdat hij eerder al eens had toegegeven dat dit kabinet de winkelopenstelling op zondag niet verruimt omdat het de SGP niet wil kwetsen.
Maar vervolgens creëerde de premier voor zichzelf zo veel mogelijk manoeuvreerruimte. Het schrappen van de enkelefeitconstructie uit de Algemene wet gelijke behandeling? Het invoeren van een acceptatieplicht op scholen? Nee, hij ging over deze in de Kamer ingediende initiatiefwetten nu geen oordeel geven. Dat oordeel is primair aan de fracties. Die moeten nog maar eens goed bezien of deze twee initiatieven geen afbreuk doen aan artikel 23 van de Grondwet, betoogde Rutte.
Wat in de tweede plaats opviel, was dat SGP-leider Van der Staaij, als het om deze thema’s ging, zelden uit zijn bankje kwam. Omdat de onderwerpen hem niet interesseerden? Dat kan moeilijk het geval zijn. Aannemelijker is dat het zijn overtuiging is dat veel kabaal maken in de plenaire vergaderzaal in deze kwesties minder effectief is dan het in informele circuits gebruikmaken van het gegeven dat de SGP in het huidige politieke krachtenveld een sleutelpositie inneemt.
Dat er juist op deze wijze dingen tot stand kunnen komen, bleek afgelopen donderdag. Verrassend genoeg bleek de VVD haar handtekening te hebben weggehaald onder de initiatiefwet van D66 om het verbod op smadelijke godslastering te schrappen. De VVD-fractie wil het punt van de godslastering nog eens in een breder kader afwegen, zei Kamerlid Van de Steur in deze krant.
Dat zal waar zijn, maar deze verklaring sluit niet uit dat op de achtergrond tevens een ander motief meespeelt, namelijk het zo veel mogelijk te vriend willen houden van de SGP.
Kortom, de ontwikkelingen van deze week laten zien dat politiek bedrijven achter de schermen soms meer oplevert dan voor de schermen.
Let wel: soms. Want de verwachtingen van de invloed van christelijke politiek anno 2010 kunnen onmogelijk hooggespannen zijn. Zo moet om het schrappen van het godslasteringsverbod echt tegen te houden ook de PVV nog om. En zo is het feit dat de VVD zich terugtrekt van het blasfemie-initiatief nog geen garantie dat die partij dit ook doet ten aanzien van het wetsvoorstel over de enkelefeitconstructie.
Daar komt nog iets bij: alles wat deze coalitie ter wille van de SGP nalaat, kan, als het er werkelijk op aankomt, rekenen op een meerderheid in de Kamer. Zo bezien kan de VVD de SGP nu gemakkelijk enkele zaken toegeven. De partij beseft: ooit komen deze wetten toch door het parlement. Als het nu niet is, dan later.