Diezelfde ouders ontmoet ik in mijn coachingspraktijk. Met name de vaders. Hun probleem: ik kan geen nee zeggen. Dat is grappig. Ze kunnen het van hun kind leren. Misschien waren deze vaders vroeger zelf ook wel van die twee-is-nee­kinderen. Hun ouders hebben het hun vakkundig afgeleerd. En nu zitten deze kinderen zelf met de gebakken peren.

Nee zeggen is lastig. Geen nee zeggen ook. Voor je het weet ben je overladen met taken, waardoor andere verantwoordelijkheden in het gedrang komen. Geen nee zeggen is een succesvolle route naar burn-out.

Nee zeggen lijkt een eitje. Voor je naar de vergadering gaat, kun je het oefenen onder douche. Simpel. Je doet het moeiteloos tien keer achter elkaar. Je hebt het nog paraat als je op de fiets stapt. Maar als op de vergadering zelf een beroep op je wordt gedaan, zeg je toch ja. En dan begint het. De nieuwe klus komt bij al de taken die je al hebt. Je schuift hem voor je uit, maar hij blijft in je hoofd zitten. Of je doet hem half en dat knaagt aan je. Je heb je spijt.

Bestuursfunctie

Nee zeggen is lastig. Je zegt ja omdat je graag een ander helpt of omdat je de job interessant vindt, een uitdaging. Nee zeggen doet bovendien iets met de relatie. Nee lijkt niet loyaal. Je wijst iemand af. Nee voelt als een zwaktebod. Toch kan nee heel sterk zijn. Je kunt het krachtig maken. Niet voor niets noemde William Ury zijn boek over ”positive no”: ”De kracht van Nee!. Positief Nee! zeggen om tot Ja! te komen”. Nee is sterk als je het baseert op ja. Dat kun je op twee manieren doen.

Stel je voor dat iemand je vraagt voor een bestuursfunctie. Je weet dat je nauwelijks meer aan jezelf toekomt, of dat je vrienden graag meer tijd met je zouden willen doorbrengen, of dat je zoon het fijn vindt als je er vaker thuis bent. Wie in zo’n geval ja zegt, moet zich ervan bewust zijn dat hij nee zegt tegen mensen die hem na aan het hart liggen. Hun ongezegde wens wijs je af.

Respect

Deze gedachte is een kans. Het werkt namelijk ook andersom. Wie nee zegt tegen een nieuwe taak, zegt ja tegen mensen en waarden die belangrijk zijn voor hem. Onder het nee zit een ja. En dat maakt dat nee krachtig.

Zo kun je zeggen: „Ik zou je best willen helpen, maar ik doe het niet, omdat ik ook een goede vader wil zijn voor mijn zoon, een goede man voor mijn vrouw.” Of: „Interessant, maar voor mij is het belangrijk dat ik de dingen die ik doe, goed doe.” Of: „Ik doet het niet, omdat het ook belangrijk is dat ik af en toe tijd neem voor mijzelf, voor de belangrijkste dingen van het leven. Als ik nu ja zou zeggen, komt het andere in de knel.” Wie nee zegt en het daarbij onderliggende ja benoemt, dwingt respect af. De relatie zal er dan niet snel onder lijden. Integendeel.

Wat ook werkt, is om je nee vergezeld te laten gaan van het ja van een plan B. Je kunt dan zeggen: „Sorry, ik kan je niet helpen, maar ik ken wel iemand die geschikt is voor die functie en het ook best leuk zou vinden om bestuurlijke ervaring op te doen.” Of: „Ik kan dit jaar niet helpen met het organiseren van die activiteiten, maar ik wil best de flyer voor je maken.” Je laat daarmee zien dat je de vraag van de ander belangrijk vindt, dat graag wilt helpen en dat de relatie belangrijk voor je is.

Een derde manier om te voorkomen dat je overbelast raakt, is eigenlijk geen nee, maar een ja. Een ja gevolgd door een nee. Een ja, mits. Onder het motto: ”taak erbij, taak eraf”. Containerschepen hebben een ijkmerk. Als er een extra container bij moet, zal de gezagvoerder het ijk­teken serieus nemen. Dat betekent dat zijn boodschap kan zijn: „De container kan mee, als er een andere afgaat.”

Verrijkend

Zo moeten wij met onze tijd omgaan als we 
vol zitten. Niet blijven stapelen. Als je leidinggevende je iets vraagt, zeg je: „Oké, maar welke taak gaat er dan af?” Die vraag kun je ook aan jezelf stellen, als je een mooie bestuursfunctie krijgt aangeboden, terwijl je al vol zit. Overleg met jezelf, je vrouw of man, welke taak je dan neerlegt. Wie zo met zijn tijd omgaat is niet alleen verantwoord, maar ook verrijkend bezig.

Nee zeggen is simpel. Als je je realiseert tegen wie je ja zegt als je nee zegt. Die afweging kan niet zonder gebed. Uiteindelijk heeft God recht op je hele leven. Hij geeft je taken in gezin, op het werk en in de kerk. Hij vooral heeft recht op ons ja. Een ja tegen God is de sterkst denkbare pijler onder een nee.

Reageren aan scribent? welbeschouwd@refdag.nl