Beek (52) werkt als hulpverlener bij CHAP, een onderdeel van de Stichting Tot Heil des Volks, dat zich bezighoudt met hulpverlening aan mensen die verslaafd zijn aan porno en prostitutie. Beek kent het probleem van dichtbij en weet als geen ander hoe sterk de verslaving is en hoe ingrijpend de gevolgen ervan zijn.

Wat ís seksverslaving eigenlijk?

„Afhankelijkheid van seksuele prikkels. Dusdanig dat je niet meer zonder kunt en een steeds sterkere kick nodig hebt. Je hebt de spanning en afleiding nodig om je goed te voelen. Je wilt stoppen, maar dat lukt niet. Je hebt geen controle meer over je gedrag, de verslaving beheerst je leven. Dat gedrag kan van alles zijn. Van overmatige zelfbevrediging en het kijken van porno op internet tot voortdurend vreemdgaan of het bezoeken van prostituees.

En om maar gelijk een mis­verstand uit de weg te ruimen: het gaat niet om de frequentie. Het gaat om de afhankelijkheid ervan, het onvermogen om ermee te stoppen. Al is het maar één keer in de week.”

Wat ziet u als de oorzaak van seksverslaving?

„Dat kan heel verschillend zijn. Soms is dat een pornografische afbeelding die iemand ziet als tiener. Er ontstaat opwinding en nieuwsgierigheid, en in een geleidelijk proces gaat fascinatie over in afhankelijkheid. Een persoonlijkheidsstoornis of een traumatische seksuele ervaring in de jeugd kan er ook de oorzaak van zijn.

Heel vaak is er onderliggende problematiek, zoals een inner­lijke leegte en lage zelfwaardering. Andersom: seks­verslaving heeft altijd een negatief zelfbeeld tot gevolg.”

Wat voor gevolgen heeft de verslaving nog meer?

„Veel, op allerlei gebied. Psychisch, sociaal, economisch zelfs. Allereerst natuurlijk emotioneel, voor de verslaafde zelf. Hij schaamt zich, heeft schuldgevoel, vlucht weg uit de intimiteit met zijn eigen partner, trekt zich steeds meer terug uit het sociale leven in eenzaamheid, is voortdurend in conflict met z’n normen en waarden.

De verslaving verwoest het normale leven, gaat tijd en energie kosten. De verslaafde heeft geen oog meer voor de behoeften van zijn naaste familie, partner of kinderen. Hij belandt in een isolement. Als de verslaafde getrouwd is of een vriendin heeft, betekent dat vaak een dubbelleven van liegen en draaien om het verslavingsgedrag verborgen te houden, een leven in angst en onzekerheid. Als het ontdekt wordt, betekent dat het einde van de relatie of op z’n minst een diepe crisis.

Veel jongens en mannen onderschatten de gevolgen van seksverslaving voor hun vriendin of echtgenoot. Het kwetst een vrouw ontzettend diep in haar vrouw-zijn, in haar gevoel van zelfwaarde en veiligheid.

Daarnaast kan de verslaving leiden tot problemen op het werk als er taken door worden verzuimd of tijd wordt verspild. Zelfs kunnen financiële problemen ontstaan, door verslaving aan betaalde vormen van seks.”

Wat maakt seksverslaving zo ongrijpbaar?

„In de eerste plaats het feit dat seksualiteit bij de mens hoort. Als iemand verslaafd is aan drugs, gebruikt hij middelen die lichaamsvreemd zijn. Ze horen niet bij de mens. Van seks kun je dat niet zeggen. Seksualiteit is ingeschapen, evenals het feit dat een man gevoeliger is voor seksuele prikkels dan een vrouw.

In de tweede plaats is het verborgen karakter van de verslaving een oorzaak. Het kan heel lang geheim blijven, veel langer dan een drugs- of alcoholverslaving. Het zou al kunnen helpen om met iemand die je vertrouwt erover te praten. Het voor jezelf houden en het zelf willen oplossen is het kernprobleem van de verslaving. Dat leidt tot een leven van oneerlijkheid, liegen en contact vermijden.

Tegelijkertijd is het heel moeilijk om ermee naar buiten te komen. Dat is de derde reden waarom het probleem zo groot is. Seksverslaafden worstelen met ontzettend veel schaamte en wroeging. Ze rekenen op veroordeling en afwijzing, zijn bang om hun partner pijn te doen. Om het nog maar niet te hebben over de vragen rond het geloof. Ze voelen zich uiteinde­lijk waardeloos voor God en mensen.

Daarnaast kunnen ook allerlei onderliggende problemen meespelen. Het is geen kwestie van een knop omdraaien om van de verslaving af te komen.”

Wat valt er preventief aan dit probleem te doen?

„Allereerst zou ik willen pleiten voor gezonde openheid in de opvoeding. Het is belangrijk dat kinderen tijdig leren hoe het lichaam werkt, welke verschillen er daarin zijn tussen man en vrouw. Dat het normaal is dat er seksuele behoeften zijn, en dat het belangrijk is hoe je daarmee omgaat. Als die onderwerpen bespreekbaar zijn, is er ook minder kans op jongeren die zich in eenzaamheid met hun probleem afzonderen. Openheid, ruimte voor persoonlijke behoeftes, ertoe doen, zijn erg belangrijk voor het gevoel van zelfwaarde.

Ook voor predikanten zie ik een taak. Laten zij in de kerk ook spreken over wat gezonde seksualiteit is, wat de Bijbelse waarden en normen zijn.

En voor ons als christenen in het algemeen geldt denk ik dat we ongemerkt ook meedoen aan de seksualisering van de samenleving. Christelijke meisjes zijn soms zo uitdagend gekleed dat het lijkt of aantrekkelijk zijn hetzelfde is als sexy voor de dag komen. Alsof ze op die manier bevestiging van mannen willen krijgen. Dat is een gevolg van het maatschappijbeeld, en daar mag juist in de kerk wel eens de vinger bij gelegd worden.”

Kan een seksverslaafde van zijn probleem afkomen?

„Zeker. Onze individuele en groepstherapieën zijn gelukkig succesvol. Voel je dat je verslaafd begint te raken aan zelfbevrediging, seksuele fan­tasieën of het kijken naar porno? Zoek hulp, wacht niet tot het ver­weven is met je leven, blijf er niet zelf mee worstelen.

En speciaal tegen jongeren zou ik willen zeggen: realiseer je dat je in de maatschappij een ongezonde kijk op seksualiteit wordt opgedrongen. Muziek, geweld en porno lopen vaak ongemerkt in elkaar over. Seksualiteit is echter geen zaak van anonimiteit en ongebondenheid, maar van liefde, trouw en intimiteit.”

Het is een taboe, maar veel (jonge) reformatorische christenen worstelen met seksverslaving. Deze maand in Accent een vijfdelige serie rond dit thema. Vandaag deel 4.