Kabinet aan kerk en goed doel: Meld giften
In het regeerakkoord van het nieuwe kabinet staat tussen diverse financiële maatregelen een opmerking die voor kerken en goede doelen van groot belang kan zijn. Volgens het akkoord zouden zij giften moeten gaan melden. Dat kan leiden tot een forse administratieve lastenverzwaring.
De letterlijke tekst uit de bijlage bij het akkoord luidt als volgt: „De giftenaftrek wordt beperkt tot giften aan Algemeen Nut Beogende Instellingen (ANBI’s) en er komt een renseigneringsplicht voor de instelling die de gift heeft ontvangen. Er komt een Geefwet in de wet IB2001 en de successiewet om de geeffaciliteiten te stroomlijnen.”
Wat als eerste opvalt, is de beperking van de giftenaftrek tot ANBI’s. Nu kunnen ook bij de notaris vastgelegde periodieke giften aan verenigingen met meer dan 25 leden onder voorwaarden aftrekbaar zijn. Dit zijn bijvoorbeeld giften aan sportverenigingen. Deze aftrekmogelijkheden voor giften komen dus in de toekomst te vervallen. Dit is slechts anders indien de vereniging is aangemerkt als ANBI, maar bij sport- en gezelligheidsverenigingen en dergelijke zal dit in de regel niet mogelijk zijn.
En wat is een renseigneringsplicht? Dat is een meldingsplicht waarbij een instelling bepaalde transacties of gegevens moet doorgeven aan de Belastingdienst. Nu bestaat die plicht al voor bijvoorbeeld banken, die gegevens over (de eigenaren van) bankrekeningen moet opgeven bij de inspecteur. Op die manier kan de fiscus controleren of aangiften juist zijn. Op den duur kunnen allerlei gegevens ingevuld worden in de vooringevulde aangifte.
Blijkbaar is er nu het plan om voor alle goede doelen en kerken ook een vergelijkbare meldingsplicht in te voeren. Het hoe en waarom is op basis van deze summiere tekst onduidelijk, maar vermoedelijk moeten zij dan gaan melden welke giften ontvangen zijn, onder vermelding van de hoogte van de gift, en de naam en het fiscaal nummer van de donateur. Dat dit voor de (vrijwilligers bij) goede doelen en kerken aanzienlijk meer werk zou betekenen, staat buiten kijf.
Onduidelijk is wat de sancties zijn op het niet voldoen aan de meldingsplicht. Boetes voor de instelling? Gelet op de letterlijke tekst uit het akkoord kan ook worden gedacht aan het weigeren van de giftenaftrek bij de donateur. Een nog verdergaande mogelijkheid is om in dat geval de vrijstelling van schenkbelasting te laten vervallen, zodat het goede doel alsnog schenkbelasting moet betalen. Hoe dan ook, de maatregelen zouden de schatkist 40 miljoen euro moeten opleveren.
De achterliggende gedachte van de renseigneringsplicht en de genoemde miljoenenbezuiniging is onduidelijk. Moeten stichtingen en (vermeende) goede doelen nader worden gecontroleerd uit het oogpunt van terrorismebestrijding? Is er sprake van misbruik van de giftenaftrek? Wil men het gebruik van de giftenaftrek afremmen? Of kost de controle op de giftenaftrek de Belastingdienst te veel tijd? Die laatste reden is enige tijd geleden genoemd in een persbericht. Door de eventuele meldingsplicht zou de Belastingdienst automatisch zonder menskracht kunnen nagaan of de giften inderdaad aan ANBI’s zijn gedaan en zou een administratieve last verschoven kunnen worden van Belastingdienst naar de goede doelen en kerken. Zij hebben immers impliciet voordeel van de giftenaftrek, omdat donateurs hierdoor meer financiële ruimte hebben om te geven.
Een voordeel van de renseigneringsplicht is dat het geefgedrag per instelling kan worden nagegaan. Dit zou het ministerie van Financiën meer inzicht bieden in de vraag welke instellingen nu (impliciet) voordeel hebben van de giftenaftrek. Dit nadere inzicht is niet onbegrijpelijk, gelet op de geluiden om deze aftrek volledig af te schaffen. Om dit te doen, moet natuurlijk eerst goed worden nagegaan in hoeverre de giftenaftrek nu een positief effect op het geefgedrag heeft. De renseigneringsplicht kan echter maar beperkt helpen bij het meten van dit effect. Gelukkig voor kerken en goede doelen heeft het nieuwe kabinet niet gekozen voor afschaffing van de giftenaftrek.
Een laatste aspect is de genoemde Geefwet. Deze wordt ook op een andere plaats in het regeerakkoord genoemd: bij de verlaging van de cultuuruitgaven. De Geefwet zou de faciliteiten ter zake van inkomsten-, schenk- en erfbelasting moeten stroomlijnen. Blijkbaar loopt dit nu niet soepel, al blijft het ook hier gissen naar de redenen. Hopelijk kunnen de Eerste en de Tweede Kamer in het wetgevingsproces de achtergrond en de bedoelingen van de aangekondigde maatregelen kritisch beoordelen.
Wat wel duidelijker gestroomlijnd zou kunnen worden, is het beleid van de Belastingdienst ten aanzien van bepaalde groepen ANBI’s. Instellingen die vanuit filantropisch oogmerk het milieu, mensen in nood of hulpbehoevenden willen steunen, liggen bij de fiscus immers nog steeds onder vuur zodra zij een geringe vergoeding vragen. Gelet op rechtspraak uit de jaren 80 kan dit ook niet anders. Gelukkig heeft de minister van Financiën onlangs in één concreet geval (een vervoersbedrijf voor ouderen) aangekondigd dat deze instelling vooralsnog wel ANBI kan blijven.
De auteur is werkzaam in de belastingpraktijk van PwC. Reageren aan scribent? fiscaliteiten@refdag.nl
