Ad Melkert is de speciale VN-gezant voor Irak. Hij reed met een konvooi dat was vertrokken uit de Iraakse stad Najaf, toen een bermbom ontplofte. Najaf ligt op ongeveer 160 kilometer ten zuiden van de hoofdstad Bagdad.

Een politieagent kwam om het leven, drie andere personen raakten gewond.

Melkert, minister voor sociale zaken in het eerste kabinet-Kok, wilde geen uitlatingen doen over de mogelijkheid dat hij zelf het doelwit van de aanslag was. „Het is gissen, maar toevallig was het ongetwijfeld niet. De politieke situatie staat hier onder hoogspanning.”

De explosie vond een aantal voertuigen achter dat van hem plaats. „Het is iets waar we voortdurend rekening mee houden. We zijn er op getraind, op voorbereid, maar als het gebeurt, is het een verschrikkelijke ervaring.”

De VN-gezant heeft de ontploffing niet gezien, maar voelde wel de luchtdruk die de explosie met zich meebracht. Volgens Melkert werd het konvooi geraakt door een „geïmproviseerd explosief.”

Ad Melkert werd in juli vorig jaar benoemd tot de nieuwe gezant van de Verenigde Naties voor Irak. Hij probeert de soenieten en de sji-ieten in het land dichter bij elkaar te brengen. Eerder op de dag had Melkert een bezoek gebracht aan grootayatollah Ali al-Sistani, een belangrijke sjiitische geestelijke.

Wat het antwoord op deze aanslag moet zijn, weet Melkert nog niet. „Zeven maanden na de verkiezingen is er nog steeds geen mogelijkheid een regering te vinden. Er spelen grote politieke belangen en helaas gaat dat gepaard met geweld”, aldus de VN-gezant. Volgens hem wordt de situatie er niet veiliger op zolang de vorming van een nieuwe regering uitblijft.

„Maar we moeten eerst afstand nemen van de gebeurtenis. De VN is hier onder moeilijke omstandigheden, maar we zullen ons moeten beraden hoe we onze rol constructief kunnen blijven spelen.”

Het is niet de eerste keer dat VN-vertegenwoordigers in Irak doelwit zijn van geweld. In 2003 stierven 22 VN-medewerkers, inclusief de toenmalige Braziliaanse VN-gezant Sergio Vieira de Mello, toen een vrachtwagen explodeerde bij het VN-hoofdkwartier in Bagdad.

Melkert is sinds juli 2009 de hoogste vertegenwoordiger van de VN in Irak. Tot 2002 maakte de in 1956 geboren Melkert carrière binnen de Partij van de Arbeid. Hij was minister en leidde de partij in de aanloop naar de parlementsverkiezingen in mei 2002, die eindigden in zwaar verlies voor de PvdA. Melkert trad af als partijleider en bezette enige tijd een zetel in het parlement, voordat hij aan de slag ging als directeur bij de Wereldbank in New York. Vier jaar later stapte hij over naar een hoge functie binnen het UNDP, het ontwikkelingsfonds van de Verenigde Naties.

De Iraakse premier Nuri al-Maliki uitte in het voorjaar harde kritiek op Melkert. Die zou zich te slap hebben opgesteld in de strijd tegen fraude tijdens de parlementsverkiezingen in Irak. Maliki’s partijenalliantie Rechtsstaat eindigde daarin als tweede, achter het al-Iraqiyablok van zijn rivaal Iyad Allawi.

Melkert noemde de verkiezingen geloofwaardig en riep alle partijen op de uitkomst de accepteren. Ook de Verenigde Staten verwelkomden de stembusgang. De Amerikaanse ambassadeur en de hoogste Amerikaanse bevelhebber in Irak stelden dat er „geen bewijs is van grootschalige of ernstige fraude”.

Zeven maanden na de verkiezingen is er nog altijd geen nieuwe regering geformeerd in Irak.

Nederland is geschokt door de aanslag op het konvooi van de Verenigde Naties in Irak waarvan Ad Melkert, de speciale VN-gezant voor dat land, deel uit maakte. Dat stelde minister Uri Rosenthal van Buitenlandse Zaken dinsdagavond bij monde van zijn woordvoerder.

„We veroordelen het feit dat de VN wederom doelwit is van een aanslag. De VN is onpartijdig en staat voor vreedzame wederopbouw, politieke dialoog en verzoening. Een aanslag op de VN is een aanslag op deze doelen”, aldus de bewindsman.