Het komt mij voor dat beeldend kunstenaars met een christelijke achtergrond minder snel geneigd zijn om hun kunstwerken en exposities met zulke veelbelovende titels te tooien. Anneke van der Kaai, die zich graag laat inspireren door Bijbelse thema’s, noemt haar schilderijenreeksen bijvoorbeeld eenvoudig: ”Vrouwenportretten”, ”Credo” of ”Openbaring”.

Afgelopen week echter had ik het genoegen een tentoonstelling te openen van een achttal kunstenaars die zijn aangesloten bij de vereniging KORF, Kunstenaars op Reformatorisch Fundament. In de fraaie expositieruimte van het gemeentehuis van Epe is sinds donderdag de tentoonstelling ”Aan U de eer” te zien. De titel komt weliswaar niet uit een psalm of gezang, maar verwijst wel op een niet mis te verstane manier naar de diepere bedoeling van de tentoonstelling.

Het is een mooie gedachte. Maar hoe dóé je dat met kunst, God eren? Kun je met een stilleven, een portret, een landschap, een abstract schilderij of een beeld God prijzen zoals dat in een psalm gebeurt? Zeker. Allereerst zullen christelijke kunstenaars belijden dat ze hun artistieke gaven van God hebben ontvangen en dat zij proberen die zo goed mogelijk te gebruiken. Ook als hij een hamer schildert, of een schaal met appels, of een abstracte voorstelling.

Daarnaast kunnen in een kunstwerk heel goed (bijvoorbeeld) de schoonheid en grootsheid van Gods Schepping tot uitdrukking komen, verwóndering daarover, eerbied ervoor. Zoals verwoord in Psalm 19: „Het ruime hemelrond vertelt met blijde mond Gods eer en heerlijkheid.” Wat de Psalmdichter met woorden doet, kan de kunstenaar uitdrukken met een landschap, een stilleven of met een abstract werk waarin kleur en compositie een harmonisch geheel vormen. Door het kunstwerk heen ziet of proeft de kijker iets van de macht, de majesteit en heerlijkheid van God.

Een kunstwerk kan ook getuigen van persoonlijk geloof, bijvoorbeeld als de kunstenaar een Bijbels thema als uitgangspunt neemt. De herder uit Psalm 23, of het hert uit Psalm 42.

Toch is hiermee niet alles gezegd. Juist de psalmen laten zien dat een christen een mens is met diepmenselijke emoties. Hij leeft niet altijd op de toonhoogte van Psalm 150. David en andere dichters brengen in de psalmen –ook vormen van kunst– in soms schrijnende bewoordingen hun diepste gevoelens, hun moeiten, hun zorg tot uiting.

En dan doel ik niet alleen op psalmen waarin sprake is van vervolging en verdrukking en waarin de dichter zijn toevlucht neem tot God Die heil kan zenden. Er zijn óók psalmen waarin de dichter zich, zoals dr. A. de Reuver het eens uitdrukte, op het randje begeeft. Psalmen waarin hij het niet meer begrijpt, God niet meer kan volgen. In Psalm 44 bijvoorbeeld: „Waak op, waarom zoudt Gij slapen, Heere! Ontwaak, verstoot niet in eeuwigheid.” En dan volgt een bittere (aan)klacht, waarin God als het ware ter verantwoording wordt geroepen. Dat zijn woorden die wij niet gemakkelijk in de mond zullen nemen, maar die toch in de Bijbel staan opgetekend, zodat gelovigen van alle tijden er herkenning in vinden.

Maakt een kunstenaar die dergelijke gevoelens aan verbeeldt, kunst tot eer van God? Ik denk dat het kan. Een christenkunstenaar weet, net als de psalmist, tot Wie hij zich richt, aan Wie hij zijn wanhoop adresseert. Dat onderscheidt hem van moderne kunstenaars die los van God zich tegen Hem keren. Want dat levert slechts destructieve en uitzichtloze kunst op.

Het inktzwarte schilderij van een christen kan een bittere schreeuw zijn. Maar het is wel een schreeuw naar Boven. En dat is op een duistere manier toch óók tot Gods eer.

Reageren aan scribent? beeldenstorm@refdag.nl