De Europese cultuur is over het algemeen in hoge mate post­christelijk en diepgaand beïnvloed door de verlichting. Kenmerkend voor de verlichting is het najagen van kennis louter op basis van de ongebonden menselijke rede. Als gevolg van de verlichting ziet de overgrote meerderheid van de Europese denkers religie en rede als strijdig met elkaar. Wat overheerst, is een natuurwetenschappelijk wereldbeeld dat door en door naturalistisch is en geen ruimte laat voor het bovennatuurlijke. Wie dit rationalisme consequent volgt, wordt atheïst – of op zijn best agnost.

Dit secularisme is een bepalende factor voor het leven en denken in Europa, vooral aan de universiteiten. Ik noem de universiteit, omdat geen enkel ander instituut meer invloed heeft op de westerse cultuur. Aan de universiteit krijgen de toekomstige leiders en opiniemakers hun opleiding. Aan de universiteit maken ze zich het wereldbeeld eigen dat hun leven verder zal stempelen. En omdat deze mensen bepalend zijn voor onze cultuur, zal het wereldbeeld dat ze aan de universiteit in zich opnemen het overheersende wereld­beeld zijn in onze cultuur. Als we dus de universiteit ver­anderen, veranderen we de cultuur door middel van degenen die haar vormgeven. Als het christelijk wereldbeeld weer een vooraanstaande en respectabele plaats krijgt aan de universiteit, zal dat als een zuurdeeg heel de samen­leving doortrekken.

Waarom is dit belangrijk? Heel eenvoudig, omdat het Evangelie nooit op zichzelf gehoord wordt, maar altijd tegen de achtergrond van de cultuur waarin iemand leeft. Wie is opgegroeid in een omgeving waarin het christelijk geloof gezien wordt als een intellectueel acceptabele optie, zal een openheid voor het Evangelie hebben die een geseculariseerd iemand niet heeft.

De waarde van apologetiek is daarom veel breder dan alleen voor evangelisatie. Christelijke apologeten hebben de taak om een cultureel klimaat te creëren en te onderhouden waarin het Evangelie gezien wordt als een intellectueel acceptabele optie voor mensen die nadenken. Daarom heeft Europa dringend Bijbelgetrouwe wetenschappers nodig die zich op hun vakgebied kunnen meten met seculiere wetenschappers.

Dit is mogelijk! Zo heeft er bijvoorbeeld de laatste vijftig jaar op het gebied van de filosofie in de Engelstalige wereld een revolutie plaatsgevonden. Er zijn christelijke filosofen naar voren getreden die het christelijk wereldbeeld in de beste seculiere wetenschappelijke tijdschriften en genootschappen verdedigen met verfijnde filosofische argumenten. Zestig jaar geleden beschouwden filo­sofen wijd en zijd spreken over God als betekenisloos gebrabbel, maar vandaag kan geen geïnformeerde filosoof zo’n standpunt nog huldigen. Het is zelfs zo dat veel van de beste Amerikaanse filosofen openlijk christen zijn.

Ik heb de volgende praktische adviezen voor degenen die zich door God geroepen weten tot de geweldige taak om in Europa een christelijke apologeet te zijn.

1. Verdiep je in de analytische filosofie. Hiermee doel ik op de filosofie die overheersend is in de Engelstalige wereld. In tegenstelling tot de vaak obscure, onnauwkeurige en gevoelsmatige filosofie op het Europese continent legt de analytische filosofie grote nadruk op heldere definities en nauw­keurige argumentatie. Helaas heeft de theologie vooral de continentale filosofie gevolgd, met duisternis op duisternis als gevolg.

Door de hoge normen toe te passen die kenmerkend zijn voor de analytische filosofie kun je krachtige apologetische argumenten formuleren voor de christelijke wereldbeschouwing. De laatste tientallen jaren hebben analytische godsdienstfilosofen zo nieuw licht geworpen op onder meer argumenten voor het bestaan van God, op Gods almacht en goedheid, op het probleem van het lijden en op christelijke leerstellingen als de Drie-eenheid, de hel en het gebed. Wat je vakgebied ook is, je zult als apologeet beter toegerust zijn als je een training hebt gehad in de analytische filosofie.

2. Promoveer in je vakgebied, vooral als nog jonger bent dan 35 jaar. Voor apologetiek op wetenschappelijk niveau zijn gepromoveerde wetenschappers nodig. Kies een onderwerp dat je hart heeft en zoek een begeleider die in ieder geval sympathie voor je onderwerp heeft. Misschien moet je een neutraler onderwerp nemen dan je eigenlijk zou willen, om je proefschrift erdoor te krijgen. Ik heb zelf bijvoorbeeld een proefschrift geschreven over de geschiedenis van de verdediging van Christus’ opstanding. Toen 
ik mijn graad veiliggesteld had, heb ik de honderden pagina’s 
die ik geschreven had over mijn 
eigen verdediging van de opstanding als tweede deel gepubliceerd.

3. Denk aan je eigen geestelijke ontwikkeling. Ik ben niet altijd enthousiast als een student mij vertelt dat hij apologeet wil worden. Soms merk je dat wat iemands eigenlijk drijfveer is dat hij in de schijnwerpers wil staan. Of iemand heeft een twistzieke en arrogante houding, of zoekt vanuit een minderwaardigheids­gevoel naar erkenning door anderen. Natuurlijk, we zijn allemaal gebroken mensen en niemand heeft puur zuivere motieven. Maar voor een apologeet is het als publieke vertegenwoordiger van Christus van het grootste belang dat hij iemand is die vaak op zijn knieën gaat om tijd met God door te brengen. Hij moet zich dagelijks afhankelijk weten van de Heilige Geest om een leven te leiden dat voor God welgevallig is.

Een apologeet moet de eer van Christus zoeken, niet zijn eigen eer. Hij moet openstaan voor kritiek en zijn eigen tekort­komingen onder ogen willen zien. Als hij getrouwd is, moet hij zijn gezin op de eerste plaats zetten, boven zijn studie of apologetische bezig­heden. Hij moet op zijn hoede zijn voor de zonde –in het bijzonder voor seksuele zonden–, zowel in woorden als in gedachten. Als christelijk apologeet is je geestelijke ontwikkeling net zo belangrijk als je academische ontwikkeling.

Ik geloof dat Europa veranderd kan worden en ik ben verheugd over de eerste tekenen die ik daarvan gezien heb. Moge God een machtige beweging in gang zetten van toegewijde mannen en vrouwen om de Europese universiteiten te veranderen en zo de Euro­pese cultuur, op zo’n manier dat het Evangelie opnieuw gehoord zal worden in al zijn levens­veranderende kracht.

Dr. William Lane Craig, hoogleraar filosofie aan Talbot School of Theology in La Mirada (Californië). Hij houdt lezingen en debatten over apologetische onderwerpen (zie reasonablefaith.org). 
Heeft u een vraag voor deze rubriek of wilt u reageren? Stuur uw reactie

Deze bijdrage is een samenvatting van het artikel Advice to Christian Apologists.