Dat blijkt uit historisch onderzoek naar de catacomben door religiewetenschapper Paul Post, verbonden aan de Universiteit van Tilburg. Van hem verschijnt deze week het boek ”De Romeinse katakomben in Valkenburg. Het verhaal van een unieke kopie” (uitg. Valkhof Pers, Nijmegen).

De kopie van de Romeinse catacomben is een nauwgezette reconstructie van de vroegchristelijke onderaardse begraafplaatsen even buiten Rome. Initiatiefnemer was Jan Diepen, telg van een vermogende textielfabrikantenfamilie uit Tilburg. De catacomben zijn in een recordtijd gebouwd; tussen plan en uitvoering van het eerste deel (gereed in 1910) zit slechts anderhalf jaar.

De gereconstrueerde gangen met grafnissen en grafkamers, maar ook de wandschilderingen en beeldhouwwerken vormen een getrouwe weergave van de mooiste delen van veertien in Rome aanwezige catacomben. Het werk stond onder supervisie van de beroemde Roermondse architect Pierre Cuypers (1827-1921), die ook het Rijksmuseum in Amsterdam ontwierp.

De reden waarom Diepen de reconstructie wilde opzetten is onduidelijk, maar volgens Post speelt de zogeheten „catacombenromantiek” een grote rol. Rooms-katholieken aan het begin van de twintigste eeuw vereenzelvigden zich in het door protestanten gedomineerde Nederland met het noodgedwongen ondergrondse bestaan van de vervolgde christenen in het oude Rome. In diezelfde periode werden overigens meer themaparken met reconstructies gesticht, zoals het Openluchtmuseum in Arnhem en de Heilig Landstichting in Nijmegen.

De reconstructie van de catacomben gaf dus mede vorm aan een Nederlandse rooms-katholieke identiteit, maar al vrij snel namen protestantse geleerden zitting in de adviescommissie, zoals prof. F. Pijper, predikant en hoogleraar kerkgeschiedenis in Leiden. Later trad de eveneens in Leiden geschoolde Heiko Oberman toe, predikant in Vlissingen en expert op het gebied van vroegchristelijke kunst.

Met het aantrekken van Pijper en Oberman werd volgens Post een duidelijk signaal gegeven dat het catacombenproject boven de verzuilde Nederlandse cultuur moest worden getild. Bovendien werd de wetenschappelijke toets verkozen boven rooms-katholieke propaganda.

Ter gelegenheid van het eeuwfeest van de catacomben wordt er vandaag in Valkenburg een symposium gehouden.