Een zeearend als huisdier
Het aantal roofvogels en uilen dat als huisdier wordt gehouden, neemt sterk toe. Reden voor Vogelbescherming Nederland om haar alarmroep te laten horen.
Te koop: „Mooi bewezen koppel kerkuilen (tyto alba), rustig koppel, gaat alleen als koppel weg. Vraagprijs: 160 euro.” Vindplaats: marktplaats.nl.
Steeds meer particulieren houden roofvogels zoals kerkuilen, steenuilen, oehoes en slechtvalken. Sinds 1997 is dat toegestaan voor buitenlandse (uitheemse) soorten of inheemse roofvogels en uilen die in gevangenschap zijn gekweekt.
Het toegenomen bezit blijkt uit het feit dat roofvogels en uilen in de periode 2000-2009 tien keer zo vaak internationaal werden verhandeld als in de periode ervoor, zo staat in het rapport ”Roofvogel- en uilenshows in Nederland” dat Vogelbescherming Nederland onlangs presenteerde. De handel varieerde van kleine kerkuiltjes tot enorme Amerikaanse zeearenden.
Woordvoerder Hans Peeters van Vogelbescherming Nederland is geschrokken van het enorm gestegen particuliere bezit van roofvogels. „Roofvogels en uilen zijn geen huisdieren, het zijn geen kanaries die je in een kooitje houdt. Met name roofvogels zijn ervoor gebouwd om lange afstanden te vliegen.”
Er komen dan ook steeds meer signalen van misstanden binnen bij de natuurorganisatie. „Uilen zijn nachtvogels, die vliegen dus in het donker, maar er zijn voorbeelden van kerkuilen die aan een ketting in de volle zon worden gehouden. Een tijdje terug belde een meisje. Zij had een uil gekregen en vroeg wat ze deze roofvogel nog meer moest geven dan alleen witbrood.”
Ook valkenier Reinier de Vries uit het Gelderse Loenen schudt de misstanden uit zijn mouw. „Een niet zo deskundige eigenaar van een aantal roofvogels gebruikte te lange veters om zijn vogels vast te binden. Toen een roofvogel een kijkje ging nemen bij haar buurman, sloeg die toe. Resultaat: een kapot oog bij het vrouwtje.”
Doordat steeds meer ondeskundige particulieren uilen en roofvogels houden, ontsnappen er steeds meer van deze vogels. Zo werden in het eerste helft van dit jaar al 62 keer ontsnapte oehoes (een groot soort uil) waargenomen, evenveel als in de tien jaar ervoor. De Vries. „Ik ken een voorbeeld van een jongen die recent een oehoe van een dierenhandelaar kreeg. Na een dag was de vogel ontsnapt en werd ik gebeld dat hij ondersteboven aan z’n veter in een boom hing. De jongen had veel te goedkoop materiaal gebruikt om de vogel vast te houden. Ik heb de oehoe bevrijd, maar hem niet aan de jongen teruggeven. Het hok waarin de vogel moest zitten, was veel te slecht.”
Volgens Vogelbescherming Nederland leiden ontsnappingen –of erger: bewuste vrijlatingen– tot genetische vervuiling, faunavervalsing. De ontsnapte, vaak uitheemse vogels vermengen zich met de inheemse, zodat er zelfs nieuwe bastaard- of hybride soorten ontstaan. Dat gebeurt onder meer bij valken, maar ook bij Amerikaanse witte of zwarte kerkuilen die een paar gaan vormen met de kleinere Nederlandse kerkuil.
Ontsnapte vogels verjagen na een territoriumgevecht vaak de inheemse soort, aldus Peeters. Volgens hem dreigen toestanden zoals bij de brulkikkers en Amerikaanse eekhoorns, die hun –zwakkere– Nederlandse soortgenoten verdringen. „De bestrijding van die exoten kost veel tijd en energie.” Ook verdrijven ontsnapte of vrijgelaten vogels hun kleinere soortgenoten uit hun territorium of van hun nest, of eten zij ze zelfs op. Bovendien tasten vreemde ziekten van de ontsnapte vogels de inheemse vogelpopulatie aan.
Het rapport van de Vogelbescherming stelt dat veel vogels weer worden gevangen en veel andere zich in de vrije natuur niet kunnen handhaven en doodgaan.
De Vries relativeert het gevaar van faunavervalsing. „Soorten die niet bij elkaar horen, paren niet met elkaar. Hybride soorten ontstaan zelden; dit gevaar is verwaarloosbaar.”
Ondeskundige particulier
Roofvogeldemonstraties wordt steeds vaker georganiseerd door niet-erkende valkeniers, constateert het rapport van de Vogelbescherming. Daardoor hebben die shows niet altijd op een deskundige manier plaats en ontbreekt soms geen educatieve waarde. Ook kunnen ze mensen prikkelen tot de aanschaf van roofvogels, reden waarom de rijksoverheid vorig jaar nog een demonstratie met uilen in het veld verbood.
Officieel mogen alleen de 200 erkende valkeniers deze shows houden. Valkenier Reinier de Vries uit het Gelderse Loenen: „Zij zijn pas valkenier geworden na een intensieve vierjarige studie, inclusief een tweejarige stage.” Met de Vogelbescherming vindt hij dat de overheid de shows en roofvogelhouders veel beter moet controleren. Ook stelt De Vries dat het Rijk het aantal van 200 erkende valkeniers fors moet opschroeven. „In Engeland zijn er 8000.”
De Vries, eigenaar van in elf buizerds, valken en uilen, zegt dat roofvogels elke dag moeten vliegen om in een goede conditie te blijven. „Ik ben daarom al twaalf jaar niet op vakantie geweest. Een roofvogel of uil moet je niet impulsief kopen. Je moet je eerst grondig in zo’n vogel verdiepen.”
De Vogelbescherming pleit ervoor om de regels voor het houden van roofvogels en uilen door particulieren fors aan te scherpen. Zij steunt dan ook de petitie van de belangenwerkgroepen voor uilen, roofvogels en valkeniers om het houden en fokken van inheemse beschermde roofvogels te verbieden. De Vries is sceptisch: „Dit houd je niet meer tegen. In Engeland alleen al hebben particulieren 10.000 kerkuilen in bezit. Laat de particulier deskundig worden.”
