Dat blijkt uit onderzoek van Jozien Bensing, hoogleraar gezondheidspsychologie aan de Universiteit Utrecht. Het onderzoeksinstituut voor de gezondheidszorg Nivel, waaraan zij ook verbonden is, bracht de resultaten vrijdag naar buiten.

„Het placebo-effect komt niet zozeer door een neppil of nepbehandeling, maar wordt gegenereerd door hoe een behandeling wordt aangeboden. De communicatie in de spreekkamer speelt daarbij een belangrijke rol”, aldus Bensing, in 2006 winnaar van de Spinozapremie, de belangrijkste Nederlandse wetenschapsprijs.

Eerder onderzoek wijst erop dat het placebo-effect optreedt doordat patiënten die verwachten dat zij beter zullen worden, ook daadwerkelijk sneller herstellen. Bensing bekeek of het mogelijk was het herstel verder te bevorderen door het verwachtingspatroon van de patiënt op te vijzelen.

Zij testte dat bij dertig vrouwen met menstruatiepijn. Een deel kreeg een vriendelijke en empathische ontvangst van de huisarts, de rest werd juist op een kille en afstandelijke manier behandeld. Per groep kreeg een deel te horen dat de pil die zij kregen, heel goed zou helpen, terwijl de arts tegenover de anderen twijfel uitsprak.

Bij de vriendelijke en empathische benadering in combinatie met positieve verwachtingen, bleek het placebo-effect het sterkst. „Het ritueel van de behandeling, de verwachtingen en emoties van de patiënt en hoe een arts daarmee omgaat, hebben een effect op die patiënt. Dit kun je optimaliseren en aanwenden om het herstel te bevorderen”, concludeert Bensing.