De aanval was hard en openbaar. De Kremlingezinde televisiezender NTV zond vrijdag een vernietigende documentaire uit over de Moskouse burgemeester Joeri Loezjkov. Kritische vragen kwamen aan bod. Waarom keerde Loezjkov niet eerder terug van zijn vakantie toen Moskou deze zomer leed onder hitte en rook? Waarom besteedde Loezjkov meer geld aan zijn bijen dan aan maatregelen tegen de rook? Hoe kan het dat zijn vrouw de rijkste vrouw van Rusland is?

De documentaire was een nieuwe stap in de ruzie tussen Loezjkov en president Dmitri Medvedev. De bom tussen de twee barstte vorige week. De burgemeester schreef dinsdag in een artikel voor de krant Rossiskaja Gazeta dat een omstreden snelweg van Moskou naar Sint-Petersburg wel door het Chimki-bos bij de hoofdstad moet komen. Hij staat hiermee lijnrecht tegenover Medvedev, die eind augustus juist had besloten dat het project moest worden stilgelegd. En dat terwijl premier Vladimir Poetin juist achter de bouw van de snelweg staat.

Het Kremlin sloeg de volgende dag terug via persbureau Interfax. Dat bracht een bericht naar buiten waarin een bron vanuit het Kremlin zei dat het drijven van een wig tussen de president en de premier „natuurlijk onaanvaardbaar is en absoluut niet in overeenstemming met de werkelijke betrekkingen tussen het staatshoofd en de voorzitter van de regering.” Volgens de bron kon een reactie niet uitblijven. De vrijdag daarop maakte NTV bekend ’s avonds een documentaire over Loezjkov te gaan uitzenden. Daarna volgden andere staatszenders met kritische programma’s over de burgemeester.

Medvedev stuurt aan op de val van Loezjkov. De president is bezig om onafhankelijke gouverneurs met een lange staat van dienst te vervangen door jonge en aan hem gehoorzame gouverneurs. De president benoemt en ontslaat een gouverneur. Moskou heeft een federale status en daarom wordt de functie van burgemeester van Moskou gezien als die van een gouverneur.

Medvedev vindt dat een gouverneur niet ouder mag zijn dan 70 jaar en niet meer dan drie termijnen mag dienen. De 73-jarige Loezjkov –sinds 1992 burgemeester van Moskou en bezig aan zijn vierde termijn– past in het rijtje van politieke mastodonten zoals de gouverneurs van Tatarstan, Basjkirië en Kalmukkië. De eerste twee hebben dit jaar het veld moeten ruimen. De laatste volgt in oktober. „Loezjkov is van hen als enige over en is dus aan de beurt”, zegt analist Aleksej Moechin van het Centrum voor Politieke Informatie in Moskou.

Loezjkov is geliefd en gehaat in Moskou. Voorstanders prijzen hem, omdat hij van de stad een bruisende metropool heeft gemaakt. Tegenstanders verafschuwen hem, omdat zijn bouwlust ten koste gaat van monumentale panden en Loezjkov zijn positie zou gebruiken om zijn vrouw Jelena Batoerina, die de leiding heeft over een bouwbedrijf, te helpen aan bouwprojecten, waardoor zij een fortuin kon vergaren.

De burgemeester peinst er niet over om op te stappen. Hij is van plan zijn huidige termijn, die volgend jaar afloopt, uit te zitten, zei hij de afgelopen dagen. Loezjkov probeert steun te krijgen van Poetin. Door zijn kant te kiezen rond de kwestie over het Chimkibos gokt Loezjkov erop dat de huidige premier nog altijd de machtigste politicus van Rusland is. „Die twee kunnen het met elkaar vinden”, merkt Moechin op. „Loez­jkov hoopt blijkbaar dat deze stap hem redt van zijn ontslag.”