Carlos Menem werkt aan terugkomst
Hij heeft zijn bakkebaarden getrimd en wordt op 72-jarige leeftijd weer vader. Hij belooft huizen en wegen te bouwen en alle werklozen weer aan een baan te helpen. Van alle vijf kandidaten bij de Argentijnse presidentsverkiezingen van aanstaande zondag gooit oud-president Carlos Menem in de opiniepeilingen de hoogste ogen. Het is verre van ondenkbaar dat hij in een tweede ronde de overwinning in de wacht zal slepen.
Vergeten zijn de zes maanden die hij in 2001 onder huisarrest doorbracht vanwege zijn contacten met illegale wapenhandelaren. Vergeten zijn ook de klachten over corruptie en vriendjespolitiek die zijn naaste medewerkers tijdens zijn tien jaar durende presidentschap omgaven, of de critici die zeggen dat hij de economische crisis heeft veroorzaakt die het land aan de bedelstaf heeft gebracht. Menem zegt dat hij het allemaal weer in orde kan krijgen.
Volgens een vorige week gepubliceerde peiling van de krant La Nacion kan Menem rekenen op 18,3 procent van de stemmen, tegen respectievelijk 16,8 en 15,1 procent voor zijn naaste rivalen Nestor Kirchner en Adolfo Rodriguez Saa. Een tweede stemronde lijkt noodzakelijk om een beslissing te brengen en Menem zou die best eens kunnen winnen.
Bij het legioen van oude en nieuwe armen roept Menem herinneringen op aan de jaren negentig, toen hij aan de macht was en het Argentinië economisch voor de wind ging, er eten in overvloed was en mensen de banen voor het uitkiezen hadden. Zijn regering deed honderden krakkemikkige staatsbedrijven van de hand en Argentinië stond te boek als een economisch wonder.
Menem grijpt ook verder terug in de Argentijnse geschiedenis. Op zijn verkiezingsbijeenkomsten wemelt het van de portretten van Juan Domingo Peron en diens vrouw Evita. De legerofficier Peron, die een dusdanige vorm van autoritair populisme voerde dat die naar hem werd vernoemd, werd afgezet en in ballingschap gestuurd, maar werd in 1973 opnieuw tot president gekozen.
Volgens politiek commentator Felipe Noguera heeft Menem wel iets van een caudillo (leider) en bestaat er een „zwijgende meerderheid” die op de verkiezingsdag voor hem kan vallen. „Dit zijn rare verkiezingen en alles is mogelijk”, zegt Noguera.
Door de economische crisis is de middenklasse in Argentinië vrijwel weggevaagd. De werkloosheid beloopt 17 procent. De armste Argentijnen moeten bedelen of de vuilnisbakken afschuimen om hun gezinnen te voeden. De hoofdprijs in een populair spelprogramma op de televisie is een baan. Het enige goede nieuws is de toename van het toerisme doordat hotels en attracties door de devaluatie voor buitenlanders spotgoedkoop zijn geworden.
Teresa Escobar, een 73-jarige vrouw die haar baan als huishoudster is kwijtgeraakt, stelt vertrouwen in Menem. „Toen Menem aan de macht was, verdienden wij allemaal veel meer. Al onze hoop is gevestigd op Menem.”
Critici geven Menem de schuld van de ellendige staat waarin Argentinië nu verkeert. „Hij heeft geen enkele schaamte. Alles wat hij als president heeft gedaan was een ramp en toch heeft hij het lef om opnieuw als kandidaat zijn gezicht te laten zien”, zegt de 24-jarige Luciana Rossi.
Door de Argentijnse peso aan de Amerikaanse dollar te koppelen bracht Menem een periode van ongekende stabiliteit in Argentinië - totdat de munt vorig jaar instortte en van de ene op de andere dag 70 procent minder waard werd en de Argentijnen hun spaargeld in één klap kwijt waren. Mensen vragen zich nu ook af of het land ook wel de volledige vruchten heeft geplukt van de privatisering van staatsbedrijven onder Menem. Maar volgens de aanhangers van Menem zal de toestand zonder Menem alleen maar slechter worden.
„Toen Menem president was, ging dit land vooruit”, zegt Alberto Rios, een kantoorarbeider wiens salaris gekort werd, en wiens spaarcenten waardeloos zijn geworden. „Als hij niet wint, is er geen toekomst voor Argentinië en zal het verder bergafwaarts met ons gaan.”