Informateur wil zekerheid rechtse partijen
DEN HAAG (ANP) – Informateur Tjeenk Willink wil „een grote mate van zekerheid” van VVD, PVV en CDA dat zij nieuwe onderhandelingen over een rechts minderheidskabinet succesvol kunnen afronden. Als een derde poging zou mislukken, dan is de geloofwaardigheid van informateurs én van de toekomstige minister-president in het geding, zo waarschuwde Tjeenk Willink beoogd premier Rutte.
In de eerste poging, half juni, kwamen gesprekken tussen de drie partijen niet van de grond omdat het CDA weigerde aan te schuiven. Nadat vervolgens een poging om een paars-pluskabinet van VVD, PvdA, D66 en GroenLinks te vormen ook mislukte, werd toch begonnen met onderhandelen over een rechts minderheidskabinet van VVD en CDA, gedoogd door de PVV van Wilders. Maar die trok vrijdag de stekker uit het proces omdat hij niet meer vertrouwde op de eensgezindheid binnen de CDA-fractie.
Rutte zei woensdag zich geen zorgen te maken over de waarschuwing en nieuwe gesprekken over een rechts kabinet niet als een laatste kans te zien. Er is volgens hem een „aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid” dat de onderhandelingen met PVV en CDA goed aflopen. Rutte is ervan overtuigd dat CDA-fractieleider Verhagen erin slaagt zijn hele fractie achter een eventueel akkoord te krijgen.
Het optimisme bij Verhagen en PVV-leider Wilders was woensdag nauwelijks minder. Verhagen benadrukte weliswaar dat garanties nooit te geven zijn, maar zei de indruk te hebben dat ze ook niet nodig zijn. Hij is ervan overtuigd dat er een akkoord komt dat op de steun van zijn fractie en het CDA-congres kan rekenen. Rutte, Wilders en Verhagen willen zo snel mogelijk weer met oud-informateur Opstelten om de tafel om de onderhandelingen af te maken.
Zo ver is het wat Tjeenk Willink betreft nog niet. Hij ziet het nu als zijn taak om de orde in de kabinetsformatie terug te brengen. Daarvoor moeten eerst alle partijen hun opstelling toelichten. Maandag en dinsdagochtend deden ze dat ook al bij koningin Beatrix, maar hun adviezen raakten achterhaald doordat Wilders dinsdag besloot zijn blokkade voor onderhandelingen met VVD en CDA op te heffen.
Nieuwe stappen in de formatie kunnen volgens Tjeenk Willink alleen gezet worden als de vorige fase ordentelijk is afgerond. „Alles wat niet in een advies of verslag staat, bestaat niet. Het moet controleerbaar zijn.” Tjeenk Willink is vicepresident van de Raad van State en in die hoedanigheid een belangrijke adviseur van koningin Beatrix. Hij kreeg dinsdagavond de opdracht de koningin zo snel mogelijk te laten weten welke stappen moeten worden ondernomen. Het geduld van VVD, PVV en CDA, die in de startblokken stonden om weer te gaan onderhandelen, werd zo nog even op de proef gesteld.
Volgens Tjeenk Willink weet de koningin zelf „haarfijn” wat haar rol is in kabinetsformaties. „Elke beslissing die de koningin neemt, moet zijn terug te voeren op de werkzaamheden van de informateur of adviezen van fractievoorzitters, of op beide.” De informateur denkt een aantal dagen nodig te hebben voor zijn werk.
