Formatie over rechts mislukt
Het overleg met informateur Opstelten en de onderhandelaars van VVD, CDA en PVV is afgebroken. De formatie over rechts lijkt daarmee mislukt. PVV-leider Geert Wilders heeft geen vertrouwen meer in het CDA.
De Rijksvoorlichtingsdienst maakte het nieuws vrijdagmiddag bekend. Er is vrijdag uren overlegd. Inzet was de formatie van een minderheidskabinet van VVD en CDA met gedoogsteun van de PVV.
Geert Wilders liet blijken dat zijn vertrouwen in het CDA tot een dieptepunt is gedaald door „het gedoe in het CDA.” Wilders zei dat hij CDA-fractievoorzitter Maxime Verhagen niks verwijt, maar niet kon vertrouwen op het CDA door de opstelling van de drie dissidenten in de fractie.
Wilders had daarom voorgesteld dat de drie dissidenten zouden verklaren dat zij hun Tweede-Kamerzetel zouden opgeven als het CDA-congres zou instemmen met de politieke samenwerking tussen VVD, PVV en CDA. Maar het CDA, kon niet aan die eis voldoen, aldus Wilders.
Rutte noemde het vrijdagavond „heel erg jammer” dat een rechts kabinet niet tot stand komt. „Rechts Nederland zou de vingers aflikken bij wat er op papier stond.”
Voor het CDA was de eis van Geert Wilders dat de drie dissidenten in de CDA-fractie zich zouden binden aan een uitspraak van het CDA-congres „een onmogelijke eis”, aldus CDA-fractievoorzitter Maxime Verhagen.
Volgens Verhagen was het een onmogelijke eis omdat je dergelijke garanties niet kunt geven en omdat ze in strijd zouden zijn met de Grondwet waarin gekozen volksvertegenwoordigers zonder last of ruggespraak moeten kunnen handelen.
Verhagen stelde dat hij de afgelopen dagen veel heeft geïnvesteerd om het vertrouwen van VVD en PVV in het CDA te herstellen. Tot zijn spijt heeft hij moeten constateren dat de PVV geen vertrouwen meer heeft. Daarom is er geen basis meer om verder te praten.
Maar de CDA-fractievoorzitter blijft erbij de overtuiging te hebben dat zijn partij en de 21 leden van de Kamerfractie zich zouden hebben kunnen vinden in het eindresultaat van de onderhandelingen. „Ik had de overtuiging dat ik alle 21 mee kon krijgen en was blij dat we bij zouden kunnen dragen aan de 76 zetels die nodig waren om deze coalitie mogelijk te maken.”
Over de inhoud van de gesprekken wilde Verhagen niets kwijt, maar hij was er zeker van dat hij de bezwaren van de drie dissidenten in de fractie weg had kunnen nemen. „Er stond geen woord in de stukken die die overtuiging verminderde, integendeel.”
Verhagen zei zich gesteund te voelen door de achterban om de komende tijd leiding te kunnen blijven geven aan de fractie in de Tweede Kamer.
Na vier weken onderhandelen, gaat informateur Opstelten nu aan zijn eindverslag werken.
De onderhandelingen kwamen onder grote druk te staan nadat CDA-onderhandelaar Klink zich terugtrok omdat hij een kabinet met steun van de PVV niet ziet zitten.
De fractievoorzitters van VVD, CDA en PVV gaven om 18.00 uur een toelichting op de mislukte formatie. Voor Rutte was het CDA wel stabiel genoeg om verder te onderhandelen over een regeerakkoord.
De CDA-fractie slaagde er na twee dagen crisis in de rijen weer even te sluiten. CDA-fractievoorzitter Maxime Verhagen kon aan de VVD en de PVV melden dat de hele fractie het eindresultaat van de onderhandelingen over een kabinet zou afwachten.
Maar VVD en PVV zeiden nog veel vragen te hebben voor het CDA, omdat ze er niet zeker van zijn dat de hele CDA-fractie het regeerakkoord uiteindelijk zal goedkeuren. Daarmee zou het kabinet geen meerderheid meer hebben in de Tweede Kamer, omdat de drie betrokken partijen over een minimale meerderheid van 76 zetels beschikken.
Rutte zei vrijdagmiddag dat hij beschikbaar is om nu „een proeve van een regeerakkoord” te gaan schrijven. Andere partijen zouden zich daarbij aan kunnen sluiten. Rutte sluit daarvoor niemand uit. Hij noemde het „heel erg jammer” dat een rechts kabinet niet tot stand komt.
De VVD-leider zei dat hij in eerdere formatie-onderhandelingen, over Paars-plus, genoeg van de posities van andere partijen te weten is gekomen om een proeve van een regeerakkoord te kunnen schrijven. „Dus ligt het voor de hand dat ik zelf aan de slag ga.” In 1994 schreef PvdA-leider Wim Kok ook een proeve van een regeerakkoord. Dat leidde toen tot het eerste Paarse kabinet, met PvdA, VVD en D66.
Bij CDA-fractievoorzitter Verhagen viel het plan van Rutte in goede aarde. Hij zei het een goed voorstel te vinden dat Rutte nu aan de slag gaat. „Ik juich het toe dat hij deze stap zet.”
