Het dagblad The Washington Post publiceerde deze week een geruchtmakende serie artikelen onder de titel ”Top Secret America”. Daarin veegt de krant de vloer aan met het Amerikaanse inlichtingennetwerk, dat volgens The Post is verworden tot een geldverslindende machine waarop de regering nauwelijks meer vat heeft.

De publicatie van The Washington Post heeft een schok door de overheidsburelen in Washington gezonden. Zelfs de minister van Defensie, Robert Gates, moest toegeven dat hij –onder andere– onvoldoende zicht heeft op het aantal diensten en instanties dat voor zijn ministerie werkt. James Clapper, kandidaat voor de overkoepelende leiding van de zestien Amerikaanse inlichtingendiensten, deed de conclusies echter voor het grootste deel af als „sensatiejournalistiek.”

De opmerking van Clapper lijkt een misplaatste standaardreactie op serieuze onderzoeksjournalistiek die falend overheidsbeleid aan de kaak stelt. Twee jaar lang deden verslaggevers Dana Priest en William Arkin onderzoek naar het functioneren van het Amerikaanse inlichtingenapparaat. Dat kan moeilijk als goedkope sensatiejournalistiek worden afgedaan.

De klacht van The Washington Post dat het inlichtingennetwerk niet transparant genoeg is, lijkt op het eerste gezicht enigszins naïef. Het werk van geheime diensten speelt zich nu eenmaal naar zijn aard niet in de openbaarheid af. Dat mag dan voor een krant frustrerend zijn, maar kan voor de Amerikaanse regering natuurlijk nooit reden zijn om ongebreideld inzicht in inlichtingenoperaties te geven.

De feiten die wél openbaar zijn, geven echter al genoeg reden tot zorg. In de afgelopen negen jaar zijn honderden miljarden dollars in het veiligheidsapparaat geïnvesteerd. Op een typisch Amerikaanse manier zijn nieuwe diensten uit de grond gestampt – tot en met een compleet nieuw ministerie van Binnenlandse Veiligheid.

Het resultaat van deze massieve inspanningen en bestedingen is dat anno 2010 veel veiligheidsdiensten amper van elkaar weten waar ze mee bezig zijn en er dus veel dubbel werk wordt gedaan. Van de 50.000 veiligheidsanalyses die jaarlijks worden gemaakt, verdwijnt het grootste deel routinematig in de prullenbak. De CIA heeft al aangekondigd de komende jaren fors te gaan bezuinigen omdat de begrotingstekorten bij de Centrale Inlichtingendienst de pan uit rijzen. En zo gaat de rij aanklachten van The Washington Post maar door.

De andere kant is dat er in de afgelopen negen jaar geen grote aanslagen op Amerikaans grondgebied zijn gepleegd. Precies met dat doel werd het inlichtingenapparaat uitgebouwd. De conclusie lijkt echter wel gerechtvaardigd dat die doelstelling veel efficiënter en met aanzienlijk minder financiële middelen had kunnen worden gehaald.