Postbedrijf TNT maakte onlangs bekend 11.000 postbodes de laan uit te sturen. Voorwaar geen wenkend perspectief. Zeker niet voor hen die vaak al tientallen jaren dit vanouds eerbare beroep uitoefenen en voor wie de verdere mogelijkheden op de arbeidsmarkt veelal uiterst beperkt zijn.

De grootste Nederlandse ontslagronde sinds in de jaren zestig en zeventig de mijnen sloten, zat al in de pijplijn: de postmarkt maakt roerige tijden door. De opmars van e-mail en internet maakt steeds meer post overbodig. Machines namen daarnaast stukje bij beetje het sorteerwerk over. Vanuit die optiek hoort de traditionele postbode, die zijn post ’s morgens vroeg eerst sorteerde en daarna bezorgde, straks thuis in het rijtje van uitgestorven beroepen, tussen de kolenboer, de mijnwerker en de telegrafist.

Toch is daarmee niet het héle verhaal verteld. Want boventallig zijn de postbodes bepaald niet. Volgens berekeningen van het ministerie van Economische Zaken daalde het aantal geadresseerde poststukken tussen 2001 en 2008 van 5,6 miljard naar 5,3 miljard. Dat is fors, maar lang niet fors genoeg om de huidige ontslaggolf te kunnen rechtvaardigen. Met dezelfde hand waarmee TNT de ontslagbrieven schrijft, stelt hij daarom ook nieuwe vacatures op voor ”postbezorgers”. De post moet immers wel worden rondgebracht.

De postbodes zijn vooral te duur. Té duur voor TNT om te kunnen concurreren met nieuwkomers als Sandd en Selektmail die driftig gebruikmaakten van de liberalisering van de postmarkt en flink marktaandeel wegsnoepten bij ex-monopolist TNT.

Dat deden ze niet met een betere service, maar vooral door scherp te concurreren op de arbeidsvoorwaarden. Door de postbezorgers niet in vaste dienst te nemen, maar uit te betalen in stukloon, vergoeden zij circa 5 tot 8 euro per uur: gemiddeld zo’n 30 procent onder het minimumloon en mijlenver onder de post-cao. TNT Post, dat zich –met uitzondering van dochter VSP Netwerk– wel houdt aan die cao, telt per postbode per uur circa 23 euro neer. Een ongelijke strijd.

Het is wrang te moeten constateren dat de liberalisering van de postmarkt –die in 2001 aanving en vorig jaar werd voltooid– in plaats van lagere postprijzen voor consumenten vooral heeft bewerkstelligd dat de kostwinnersbaan van postbode versneld is verworden tot een bijbaan met een minimum aan salaris en sociale voorzieningen.

Dat mag ook de politiek zich aantrekken. Want waar in het buitenland voorafgaand aan de liberalisering vaak harde eisen werden gesteld aan de minimale arbeidsvoorwaarden, mochten nieuwkomers in Nederland vooral hun gang gaan. Pas nu lijkt de Kamer bereid te zijn de nieuwe postbedrijven te dwingen tot een fatsoenlijke beloning. Rijkelijk laat, maar beter laat dan nooit. De les voor de politiek omtrent privatiseringen lijkt wel te zijn: eerst denken, dan doen. Want met concurrentie is niets mis. Mits ze eerlijk is.