Verlaging van de waardering van de staatsleningen van Griekenland leidden tot een kettingreactie en brachten het land binnen enkele weken aan de rand van een faillissement. Het optreden van de ‘rating agencies’, zoals Moody’s en Standard & Poor’s, wekte veelvuldig kritiek.

Nederlandse topeconomen verdedigen echter het optreden van Moody’s en consorten in de huidige schuldencrisis. Volgens hoogleraar economie Sweder van Wijnbergen heeft de kritiek veel weg van ”blaming the messenger”. „Veel mensen willen het slechte nieuws niet horen, want dat gaat mogelijk veel geld kosten. Maar de problemen gaan niet weg als je de berichtgever wegwerkt.”

Volgens Van Wijnbergen spelen de kredietbeoordelaars nu juist een overwegend positieve rol. „De kredietbeoordelaars zijn nu de enige instanties die controle uitoefenen. Dat moet wel gebeuren. Zij dwingen tenminste nog enige begrotingsdiscipline af.”

Rating agencies zitten al snel in de hoek waar de klappen vallen, vindt hoogleraar Arnoud Boot. „In feite zitten ze altijd klem, wat ze ook doen.” Beslissingen van de kredietbeoordelaars hebben een zelfversterkend effect, legt Boot uit. „Bij een verlaging zijn sommige investeerders gedwongen om te verkopen. Anderen gaan verkopen omdat ze in paniek raken of denken dat anderen in paniek gaan raken. Maar als ze niets doen, krijgen ze kritiek dat ze er niet goed bovenop zitten. De rating volgt de werkelijkheid en vervolgens komt er een sneeuwbal op gang.”

Overigens wijzen beide hoogleraren op de dubieuze rol die de kredietbeoordelaars in aanloop naar de hypotheek- en kredietcrisis hebben gespeeld. „Daarin hebben ze geblunderd. Bovendien was er sprake van belangenverstrengeling”, aldus Van Wijnbergen. Kredietbeoordelaars lieten zich veelal betalen voor het beoordelen van producten door bedrijven die de bewuste producten zelf op de markt brachten. „Ze hebben zich in feite laten omkopen”, stelt Boot.

Obligatiebelegger Pimco, een van de grootste vermogensbeheerders ter wereld, is ook in de huidige situatie ongelukkig over het optreden van de kredietbeoordelaars. „Wij maken er geen gebruik van”, aldus Henk Jan van Zoelen van de vermogensbeheerder.

Volgens Pimco zijn de beoordelaars veel te langzaam in het aanpassen van de waarderingen. Daarnaast beschikken ze over „veel rekenkundige intelligentie, maar erg weinig common sense”, aldus Van Zoelen. De mogelijke verlaging van de beoordeling van Spanje komt volgens Van Zoelen te laat. „Er heerst een werkloosheid van 20 procent en het begrotingstekort gaat richting de 10 procent. Dat is toch geen AAA-rating zoals Moody’s die hanteert.”