In zijn werkplaats staat een witte marmeren schouw. Uit elkaar gehaald, gerestaureerd en weer in elkaar gezet. Edwin Boone, eigenaar van handelshuis Pompeji, denkt dat de uit Frankrijk afkomstige omlijsting van een open haard een dikke honderd jaar oud is. Een deel ervan is veel ouder.

De in werkkleding gestoken eigenaar van het handelshuis –„ik moet er niet aan denken dat ik hier met een stropdas om zou moeten rondstappen”– loopt om het gevaarte heen. Op de achterkant van de zijplaten staan Latijnse teksten. „Die zijn ooit vermoedelijk als grafzerken in gebruik geweest en dateren uit de 17e eeuw.” Hij grijnst breed. „Typisch een voorbeeld van hergebruik van materialen. Ook toen al.”

Boones werkplaats, op een industrieterrein in IJsselmuiden, grenst aan een imposante toonzaal. Daarin staan meer dan honderd schouwen en allerlei attributen voor de open haard, gietijzeren ligbaden op pootjes met bijbehorende kranen en wasbakken, bijna niet te tillen radiatoren, kroonluchters, kranen, kastjes, oude tegeltjes, terracotta plavuizen, rechte en vooral kromme metselstenen, eiken balken en andere vloerdelen, grote tafels, stoelen en talloze snuisterijen. Vrijwel alle attributen hebben één ding gemeen. Lachend: „Bijna alles is hier zwaar.” Antiek ogende kamerdeuren heeft hij wel, suitedeuren niet of nauwelijks. „Ik heb een wachtlijst met daarop dertig of veertig namen. Je kunt ze bijna niet meer bemachtigen.”

Veel oude producten –voor een deel echt antiek, maar voor een groot deel ook gekopieerd en bijna niet van echt te onderscheiden– zijn afkomstig uit België en vooral Frankrijk. Het laatste land is al jaren de hofleverancier van de antieke bouwmaterialen, maar daarnaast eveneens verantwoordelijk voor kopieën, of die nu van zandsteen of van ijzer zijn.

Boone heeft zich de laatste jaren gespecialiseerd in schouwen en sanitair. Andere collega’s leggen zich toe op een uitvoeriger assortiment stenen en dakpannen, oude deuren of ornamenten. Nederland telt een tiental grote bedrijven in oude bouwmaterialen „De consument wil veel keus. Een enkele klant vindt het aanbod hier zelfs te breed.”

Zeventien jaar geleden begon de inwoner van Kampen, die zelf in de binnenstad een monumentale woning bezit (zie kader), met zijn handel in oude bouwmaterialen. Aanvankelijk in Oldebroek, later verhuisde hij alles naar IJsselmuiden.

De trends zijn in die jaren radicaal veranderd. „Voorheen haalde ik veel uit Engeland. Douchekoppen, ligbaden, ijzeren kluizen, grote spoelbakken, kastjes, haardplaten en bewerkt sanitair. En allerlei accessoires. Apart spul, soms op het kitscherige af. Maar het was niet aan te slepen. Iedere twee maanden laadde ik een vrachtwagen vol.”

Na de invoering van de euro ging het met de Engelse markt neerwaarts. „De waarde van het pond maakte allerlei zaken te duur, waardoor ik ben geswitcht naar Frankrijk.”

Het was de tijd dat oude woningen en boerderijen ontdaan werden van de handgevormde tegeltjes (witjes) en er gezocht werd naar zo veel mogelijk bij elkaar behorende antieke of oude spullen. Witjes heeft Boone nauwelijks meer. „Het loont niet om bij particulieren enkele meters af te gaan bikken. Bovendien zijn er nieuwe tegeltjes op de markt die nauwelijks van de antieke te onderscheiden zijn.”

De tijd van de bij elkaar passende sets is voorbij. „Verschillende stijlen worden met elkaar vermengd. Je kunt gerust een oude schouw plaatsen in een strak modern interieur of een gietijzeren radiator in de badkamer van een nieuwe woning. „Alles is mogelijk en contrasten creëren is in. Of iets echt oud is, is ook niet de belangrijkste vraag. Als de klant het leuk vindt, wil hij het hebben, authentiek of niet.”

De crisis heeft de vraag naar duurdere schouwen en sanitair wel doen verminderen. Boone blijft er enigszins laconiek onder. „Natuurlijk zijn dit luxegoederen. Een schouw heb je vanaf 1250 euro, maar heb je geen rookkanaal dan kunnen de kosten oplopen tot 5000 of 6000 euro. Vroeger kochten de mensen makkelijk, nu dubben ze langer over een aankoop. En ze willen veel service. Wij plaatsen alles, maken trekkappen en monteren aan huis.”

Aan de andere kant heeft de economische neergang ook gevolgen voor het aanbod. „Iedere ochtend staan er in onze mailbox aanbiedingen van Franse handelaren die ons weten te vinden.” Veel effect heeft dat niet. „Ik koop niet van een foto.”

Dat is ook zijn bezwaar tegen grote aankopen via internet. „Er kunnen koopjes bij zijn, maar wij hebben een tijdje terug bij iemand een schouw die via Marktplaats was gekocht in elkaar gezet en gerepareerd. Er kwamen veel mankementen naar voren. Die mensen waren daardoor echt niet goedkoper uit.”

Dikke balken

Soms zijn voor aanpassingen aan woningen ook binnenshuis vergunningen nodig. Edwin Boone kocht jaren geleden een 17e-eeuws pand in de binnenstad van Kampen. Het stond al geruime tijd te koop, onder meer als gevolg van de lastige indeling van de tweede verdieping.

„Er bevonden zich overdwars enkele dikke balken op een stahoogte van 1,40 meter. Daar kun je natuurlijk niets mee. Maar het was een ellenlang gedoe en getouwtrek met de Rijksdienst voor Monumentenzorg om dat te veranderen.”

Boone stoort zich aan dat soort procedures. „Wat is nu erger: het aanpassen van enkele balken om een woning leefbaar te houden of die op den duur door leegstand te ruïneren?”

Moderne bank in klassieke inrichting

Een fraaie oude schouw versterkt een eigentijds interieur. „Maar ook het omgekeerde is mogelijk: een moderne bank in een klassiek inrichting. Als het maar prikkelt.”

Dat zegt Erwin Willemsen van Piet Jonker Historische Bouwmaterialen in Baambrugge. „Het gaat de mensen om het contrast”, aldus Willemsen, die de gemiddelde leeftijd van de bezoekers gestaag ziet dalen. „Niet alleen de veertigplussers snuffelen in het brede assortiment, ook dertigers kijken tegenwoordig met waardering naar onze producten.”

Toppers zijn (stenen) vloeren en schouwen, zowel in kalkzandstenen als marmeren uitvoering. De hang naar oude materialen wil Willemsen niet als nostalgie omschrijven. „Dat is me te oubollig.”

De tijd dat de vraag naar oude bouwmaterialen en antieke elementen vooral afkomstig was van bewoners van restauratiepanden, is volgens hem echt voorbij. De interesse voor oude bouwmaterialen is wel daaruit ontstaan. „Voor oude panden zijn eigenaren vaak op zoek naar bepaalde materialen, oude suitedeuren of sommige steensoorten. Veel van onze huidige klanten wonen echter in moderne huizen. Daarin willen ze een bepaalde sfeer creëren.”

Levendige handel op internet

Internet speelt een belangrijke rol bij het zoeken naar oude of antieke bouwmaterialen. Veel jonge mensen willen graag een huis uit de jaren dertig van de vorige eeuw. Ze richten dat vervolgens (gedeeltelijk) in met in de woning passende elementen, zoals oude paneeldeuren, passende lampen en glas-in-loodramen.

Op de grootste site met tweedehands artikelen, Marktplaats, is een levendige handel ontstaan in talloze oude zaken als stenen, eiken balken, boerenvoordeuren, balustrades, bureaus, schouwen, dakpannen, witjes, kantelramen, luiken, raamkatrollen en wastafelplaten.

Andere interessante sites voor de liefhebber zijn tweedehandsnet.nl en antiek-design-vintage.nl. Via de laatstgenoemde site worden ook meubels en accessoires verkocht die tussen de dertig en de honderd jaar oud zijn.

Echt antiek is meer dan honderd jaar oud. Alles wat van recenter datum is wordt simpelweg ”gebruikt” en ”geleefd” genoemd. Een heel populaire vintagestijl is de retrotrend uit de jaren vijftig van de vorige eeuw.