Joods leven in Friesland
Er zijn nooit veel Joden in Friesland geweest. Maar ze lieten er wel hun sporen achter. Het boek ”Joods leven in Friesland” geeft daar een overzicht van.
De eerste vermelding over Joden in Friesland dateert van 1539. Pas na 1580, toen de protestanten het voor het zeggen kregen in Friesland, ontstond er een toleranter klimaat waarin Joden werden geaccepteerd. De meesten kwamen uit Duitsland.
Aan het einde van de negentiende eeuw waren er 2235 Joden, ongeveer 1 procent van de Friese bevolking. De meesten van hen woonden in Leeuwarden en enkele andere steden. Synagogen en begraafplaatsen duiden nog steeds op hun aanwezigheid in het verleden.
Een belangrijk deel van het boek gaat over de Tweede Wereldoorlog. Friesland was een geliefde onderduikprovincie. Dat kwam onder andere doordat er genoeg eten was en omdat er relatief weinig NSB’ers in deze provincie woonden. Een enkele Jood ontkwam op bijzondere wijze aan deportatie. De in 1921 geboren Aron de Vries ging begin 1940 aan de slag op een koopvaardijschip dat net op tijd vanuit Antwerpen naar Engeland kon ontkomen. Na de oorlog bleek dat vrijwel zijn hele familie was uitgemoord.
Het boek is geschreven door verscheidene auteurs. De een heeft zich gericht op het ontstaan van de Friese Joodse gemeenschap, de volgende op de oorlog en weer een ander op enkele belangrijke Joden. Daardoor is het boek niet zo overzichtelijk en overlappen de hoofdstukken elkaar. Wel zijn de afzonderlijke hoofdstukken interessant. Het boek is goed geïllustreerd.
Joods leven in Friesland; Siem van der Woude (red.); uitg. Bornmeer, Gorredijk, 2010; ISBN 978 90 5615 239 0; 174 blz.; € 19,50.