Toen het politieke roddelblad Binnenhof onlangs berichtte over de privélevens van politici was de verontwaardiging niet van de lucht. Ook het politieke lot van Jack de Vries heeft nog eens onderstreept hoe kwetsbaar politici zijn voor berichtgeving over hun privéleven. Toch hebben politici, en niet in de laatste plaats actief twitteraar Jack de Vries zelf, de boze geest van het privéleven de afgelopen jaren zelf willens en wetens uit de fles gelaten.

Zij doen dat in hun streven om de inmiddels door Wilders gepolitiseerde kloof tussen burger en politiek te overbruggen. Nu ontevreden burgers met modder naar de politiek gooien en haar nog vooral als oorzaak van allerhande maatschappelijke problemen beschouwen, nemen politici graag afstand van wat in minder dan tien jaar tijd ”de Haagse kaasstolp” is gaan heten.

Wilders doet dit door te zeggen dat hij het gevoel heeft er in Den Haag „voor Piet Snot” bij te zitten en door gebruik te maken van de weinig diplomatieke taal van de straat („zakkenvullers”, „grachtengordeltuig”). Andere politici benadrukken dat wat er in Den Haag gebeurt eigenlijk helemaal niet zo belangrijk is – dat het gaat om „de echte problemen”, de problemen van „de mensen in de samenleving.”

In het voorjaar van 2007 besloot het kakelverse kabinet-Balken­ende IV zelfs om eerst maar eens honderd dagen „in gesprek te gaan met de samenleving.” Erik van Bruggen, bedenker van de bijbehorende bustournee, legde desgevraagd in NRC Handelsblad uit dat „je er als politicus je boodschap mee kunt onderstrepen dat je de kiezer serieus neemt.” En inderdaad: minister André Rouvoet verscheen zelfs enthousiast springend met Haagse kinderen op de televisie.

In maart van dit jaar werden de lezeressen van Libelle, Margriet en Flair getrakteerd op de eenmalige glossy Gerda, met pront op de cover Gerda Verburg, „minister van Leven, Nuchterheid en Verhalen”, met leren handschoentjes en een paardenzweepje. De lezer verneemt wat haar favoriete boeken zijn; dat ze opgroeide op een boerderij in een gezin met tien kinderen; dat ze nu in Woerden samenwoont met Willy; dat ze boodschappen doet op de markt; en dat ze graag „gebakken eieren met kruiden en spek op een dikke boterham” eet.

Effe chillen

Een leger media-adviseurs spant zich tegenwoordig in om politici te leren hoe zij kunnen spelen dat zij geen op het Haagse Binnenhof georiënteerde vergadertijgers zijn, maar gewone mensen – dat zij niet boven of tegenover burgers staan, maar naast of (liever nog) achter hen.

Daarom laat Jan Peter Balkenende zich tegenwoordig graag fotograferen in een formule 1-raceauto en daardoor kon het tijdens de campagne voor de Tweede Kamerverkiezingen in 2006 zomaar gebeuren dat een journalist Maxime Verhagen aantrof op een danceparty, in net pak onderuitgezakt op een loungebank. Op de verbaasde vraag wat hij daar deed, antwoordde de zich zichtbaar ongemakkelijk voelende minister: „Effe lekker chillen.”

Omdat de nieuwe media bij uitstek geschikt zijn voor het slechten van de grenzen tussen het publieke domein en de privésfeer, behoeft ook de populariteit van Hyves en Twitter onder politici niet te verbazen. Via Hyves wordt de burger bijvoorbeeld geïnformeerd dat Mark Rutte (VVD) graag Indonesisch eet („Vooral bij Soeboer in Den Haag”); dat Burberry, Hugo Boss, KLM en Volvo de favoriete merken zijn van Jan de Vries (CDA); dat Mirjam Sterk (CDA) valt voor de Italiaanse keuken („Dol op toetjes met vooral veeeeeel pure chocolade”).

Korfbal

De website 150volksvertegenwoordigers.nl stelt alle Kamerleden in de gelegenheid om zich te presenteren. Bezoekers kunnen via een rolmenu Kamerleden selecteren met wie zij een hobby of persoonlijke belangstelling delen. Waarom zou men immers op iemand anders stemmen dan op Lutz Jacobi (PvdA) als men zelf ook van korfbal houdt? Waarom niet stemmen op Agnes Wolbert (PvdA) als je haar passie voor bonsai deelt? Of toch maar vissen met Luuk Blom (PvdA), tuinieren met Joop Atsma (CDA) of klussen met Hero Brinkman (PVV)?

Toen Nederland nog een verzuilde natie was, wisten kiezers zich via zuilelites en partijideologieën met de politiek verbonden. Met de ontzuiling, dat proces van ontvoogding en emancipatie, is deze verbinding verbroken en dat heeft de beruchte kloof tussen burger en politiek voortgebracht. In hun pogingen deze kloof te overbruggen, nemen politici afstand van de Haagse kaasstolp door het publiek een kijkje in hun privéleven te verschaffen. Zij roepen daarmee een nieuwe kloof in het leven: die tussen politicus en politiek.

De auteurs zijn als cultuursocioloog verbonden aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam. Deze bijdrage is gebaseerd op een artikel dat binnenkort verschijnt in het tijdschrift Sociologie.