Toen de campagne eind maart nog moest beginnen, waren de CDA-strategen optimistisch gestemd. De partij stond weliswaar laag in de peilingen, maar dat was –zei men– bij de voorgaande verkiezingen in 2002, 2003 en 2006 ook het geval. Toen bleek Balkenende wonderlijk wel in staat zijn belangrijkste rivalen (LPF en PvdA) de loef af te steken en klinkende verkiezingszeges te behalen.

De klim uit het dal blijft nu echter uit. In sommige peilingen groeit de partij iets en krijgt ze 25 zetels. In de peiling van Maurice de Hond –niet de meest betrouwbare– heeft het CDA sinds maandagavond twee zetels verloren en staat nu op 23.

Nederland lijkt een beetje Balkenendemoe te zijn. Slechts 18 procent van de Nederlanders wil hem terug als premier. Gisteren was de CDA-lijsttrekker bij de Vrije Universiteit, de plek waar hij studeerde en hoogleraar was. De studenten waren kritisch. Ze vroegen zich af waarom hij er niet mee stopt en wanneer de premier dan wel klaar was met zijn werk.

De lage stand in de peilingen leidt tot onrust. Het is lastig voor een politieke partij om een spiraal naar beneden te doorbreken. Even leek het CDA te kunnen profiteren van berichtgeving door EO’s Netwerk dat de koopkracht van chronisch zieken en bijstandsgerechtigden bij de VVD niet in goede handen is, maar die keer is er niet.

Integendeel, er komt meer kritiek op Balkenende en zijn leiderschap. CDA’ers houden er rekening mee dat hij het bij een teleurstellende uitslag direct na de verkiezingen voor gezien houdt. Hoe anders moet de uitlating van de nummer twee van de CDA-lijst, staatssecretaris Bijleveld, worden gezien, namelijk dat zij na de verkiezingen voor alle functies beschikbaar is?

Opmerkelijk ook dat minister Klink van Volksgezondheid en staatssecretaris Van Bijsterveldt, die staan op de plaatsen vier en vijf van de kandidatenlijst, de afgelopen dagen Balkenende impliciet bekritiseerden door te stellen dat Balkenende hen had overvallen toen hij de hypotheekrenteaftrek tot een breekpunt maakte.

Diezelfde Van Bijsterveldt bracht ook als eerste een coalitievoorkeur naar buiten, namelijk met VVD, D66 en GroenLinks. En dat terwijl Balkenende tot dan toe steeds weigerde uit spreken met wie hij na de verkiezingen in zee wilde. De actie van Van Bijsterveldt toont aan dat het leiderschap van Balken­ende omstreden is.

Ingewijden zeggen dat het CDA al denkt aan een opvolger van Balkenende. Klink wordt genoemd als fractievoorzitter en Verhagen zou minister van Buitenlandse Zaken en vicepremier willen worden.

Minister Donner van Sociale Zaken, die overigens zelf niet op de kandidatenlijst van het CDA staat, zei vanmorgen voor de radio dat hij ook niet meer in de overwinning gelooft. Om zichzelf en anderen moed in de praten, citeerde hij Hebreeën 11:1; de bekende Bijbeltekst waarin staat dat het geloof een vaste grond is van de dingen die men hoopt en een bewijs van de zaken die men niet ziet.