De econoom Köhler was topman van het Internationaal Monetair Fonds (IMF), toen hij in 2004 door de christendemocratische CDU werd voorgedragen als nieuwe bondspresident. Het was de tweede keer dat Köhler als tweede keus naar voren werd geschoven.

In 2000 bleek Duitslands eerste kandidaat voor het IMF onacceptabel voor de Verenigde Staten. Köhler kon wel op goedkeuring rekenen. Vier jaar later zagen de christendemocraten aanvankelijk Wolfgang Schauble als hun presidentskandidaat. Maar de beoogde regeringspartner, de liberale FDP, voelde niets voor de conservatieve politicus.

Op 23 mei 2004 kreeg Köhler in de eerste ronde één stem meer dan de benodigde absolute meerderheid van 603 afgevaardigden achter zich in de speciale Bondsvergadering, die de bondspresident kiest. In zijn dankwoord zei hij zich op te willen stellen als persoon die vertrouwen wil wekken. Hij riep de Duitsers op meer initiatief te nemen (Duitsland als „land van ideeën”). De gelovige protestant pleitte ook voor een maatschappij die vriendelijker zou moeten zijn voor kinderen.

Overtuigingskracht is een rode draad in de lange carrière van Köhler, die in 1943 in het door Duitsland bezette Poolse Skierbieszow werd geboren. Na zijn studie maakte hij geleidelijk carrière bij de overheid.

Van 1990 tot 1993 was hij staatssecretaris van Financiën. Hij begeleidde de Duitse hereniging en hij zat bij de onderhandelingen over het Verdrag van Maastricht. Hij droeg ook maatgevend bij aan de ontwikkeling van de euro. Köhler werd daarna achtereenvolgens president van het verbond van Duitse spaarbanken en president van de Europese Bank voor Wederopbouw en Ontwikkeling.

Als bondspresident bekleedde Köhler een grotendeels ceremoniële post. Toch weigerde hij een paar keer wetten te bekrachtigen die volgens hem indruisten tegen de grondwet. Morrende politici vroegen zich af of een president werkelijk alle wetten zou moeten toetsen. Köhler toonde zich patriot en wereldburger.

Toen een krant constateerde dat zoveel automobilisten rondreden met een Duitse vlag tijdens het wereldkampioenschap voetbal van 2006, reageerde hij opgetogen: „Ik vind het goed dat ik niet meer de enige ben met een vlag op de auto.”