Op de Grote Markt verkeert het publiek op deze voorjaarsdag in een opgewekte stemming. Nadat een grijs wolkendek tegen het middaguur heeft plaatsgemaakt voor een aangenaam zonnetje, stromen de terrassen vol. Twee muzikanten strooien met trompet en accordeon vriendelijke klanken uit over de liefhebbers van zon en sandwiches.Voor gids Marjorie Vroom vormt de Grote Markt een prima uitvalsbasis voor een stadsrondleiding. Aan de voet van het standbeeld van Laurens Jansz Coster, die in de vijftiende eeuw zijn sporen verdiende op het gebied van de boekdrukkunst, begint ze enthousiast aan haar verhaal. „Coster is de historische canon van Nederland uitgeknikkerd, maar in Haarlem waarderen we hem zeer.”

Welke kant ze ook opkijkt, overal ziet Vroom aanknopingspunten voor het opdissen van interessante historische wetenswaardigheden. Om de Sint-Bavokerk, waar menig organist graag het Christian Müllerorgel bespeelt, kan niemand heen. Maar de stadsgids wijst ook graag op minder opvallende panden, zoals dat van de Hoofdwacht. Van daaruit werd vroeger de beveiliging van de stad geregeld.

Architectuur is een thema dat regelmatig terugkeert. Vroom weet het naadloos te verbinden met een andere rode draad in haar verhaal, die van de Vlaamse immigranten die in de zestiende eeuw massaal in Noord-Holland neerstreken. „Haarlem wordt wel de meest Vlaamse stad van Nederland genoemd”, zegt ze, wijzend op invloeden in onder meer de kunst en de architectuur.

Een van de immigranten was Lieven de Key, geboren in een calvinistisch gezin in Gent. Hij maakte naam als stadsbouwmeester van Haarlem en werkte veel met natuursteen. Al wandelend door het centrum laat Vroom de voorbeelden zien, variërend van de toren naast de Bakenesserkerk tot De Waag, het enige pand dat volledig van deze duurzame steensoort is gebouwd.

Gesticht van Bakenes

Tot de trots van Haarlem behoren ook 22 hofjes. Vroom houdt halt voor een deur aan de Wijde Appelaarsteeg en wijst omhoog. Het Gesticht van Bakenes is blijkens een gevelopschrift bedoeld voor „vrouwen acht en twee mael ses”, ofwel twintig vrouwen van 60 jaar en ouder. Het zou het oudste hofje van Nederland zijn, gesticht in 1395.

Uren kan Vroom over de hofjes praten. Niet voor niets verzorgt ze regelmatig rondleidingen die geheel in het teken van deze knusse, halfverscholen pleintjes staan. Vaak telden de hofjes in het verleden twaalf woningen voor minderbedeelden plus een huis voor de opzichter. Het aantal is niet willekeurig gekozen, maar vormt een verwijzing naar de Heere Jezus en Diens twaalf discipelen.

Het hofje In den Groenen Tuyn aan de Warmoesstraat valt op doordat een voorgevel ontbreekt. Vroom: „Toen het in de zeventiende eeuw werd gesticht, woonde de burgemeester aan de overkant. Hij wilde niet op een blinde muur uitkijken. Als compromis werd gekozen voor een hek.”

Onderduikers

De vele musea die de stad rijk is, nopen tot het maken van keuzen. Een van de aanraders is het Corrie ten Boomhuis. Alleen al dit gratis te bezoeken museum zou een bezoek aan Haarlem rechtvaardigen.

Gids Aty Bennema heeft tijdens een Engeltalige rondleiding een gezelschap van Canadezen, Nederlanders en een Spanjaard voor zich. Met passie vertelt ze het verhaal van de christelijke familie Ten Boom. Ze doet dat in de woonkamer waar het gezin tijdens de bezettingsjaren met Joodse onderduikers te vinden was. De Bijbel op het dressoir ligt open bij Psalm 91.

Even later nemen de bezoekers plaats in de onderduikruimte die achter een muur verscholen ligt en via een kledingkast te bereiken is. Na een inval door de nazi’s in februari 1944 stonden zes personen er ruim twee dagen in het donker, voordat ze konden ontvluchten.

Corrie ten Boom, die ziek op bed lag, werd opgepakt en kwam uiteindelijk in Ravensbrück terecht. Ze overleefde het Duitse kamp door een wonder. Na de oorlog sprak ze in vele landen over de liefde van God en over vergeving. Die boodschap geeft gids Bennema graag aan de bezoekers van het Corrie ten Boomhuis door. Bij de uitgang wenst ze alle toeristen Gods zegen toe.

www.haarlemmarketing.nl

”De leukste winkelstraat van Nederland”, zo staat met grote letters op een spandoek tussen bakkerij annex lunchroom In den gevulde Broodmand en Café Van Egmond. Zowel in 2009 als 2010 kwam de Kleine Houtstraat in Haarlem tijdens een internetverkiezing als winnaar uit de bus.

Diverse winkeliers in de straat schrijven de eretitel toe aan het gevarieerde aanbod van zaken, waarvan de meesten niet bij een landelijke keten zijn aangesloten. Sommigen zijn al ongeveer een eeuw lang een vertrouwde verschijning in het centrum. De consument kan er terecht voor zaken als kleding, schoenen, lampenkappen en ambachtelijk schepijs.

Henny van Dijken streek acht jaar geleden in de Kleine Houtstraat neer met een antiek- en curiosazaak. In de volle ruimte zijn poppen, keukenspullen, sieraden en bijzondere inktstellen te vinden. „Die laatste zijn echt bijzonder, die vind je nergens.”

Eerder runde Van Dijken twintig jaar een winkel in Amsterdam. Ze kreeg geen spijt van de overstap. „Haarlem is Klein Amsterdam. Het is hier niet zo hectisch, je kunt alles op de fiets doen. Ik woon boven de zaak, dus hoef me alleen maar te laten zakken. Het is hier fijn hoor, jongen.”

Diverse winkels uit de Kleine Houtstraat zijn terug te vinden in folders die City Marketing Haarlem heeft uitgegeven in het kader van Winkeljaar 2010. Ze bieden winkelroutes in het centrum van de stad aan de hand van thema’s zoals mode, wonen, culinair en kinderspullen. Verkrijgbaar bij de VVV.

Liefhebbers van musea kunnen in Haarlem hun hart ophalen. De stad herbergt onder meer de bekende musea Frans Hals en Teylers. In het Historisch Museum is tot 12 september de expositie ”Damast, het witte goud van Haarlem” te bezichtigen.
www.franshalsmuseum.nl; www.teylersmuseum.nl; www.historischmuseumhaarlem.nl

Haarlemse geveltekens staan tot 25 september centraal op een expositie in het gebouw van de Hoofdwacht aan de Grote Markt. Deze is op zaterdagen van 13.00 tot 17.00 uur gratis te bezoeken.
www.haerlem.nl

De Grote of Sint-Bavokerk is voor een klein entreebedrag te bezichtigen. Op zaterdagen worden er rondleidingen gegeven in de laatgotische kerk. Ook hebben er in de zomermaanden regelmatig concerten plaats.
www.bavo.nl

Wie op eigen gelegenheid het stadscentrum wil ontdekken, kan zich laten leiden door folders met routes uit de serie ”Wandeling langs…” met thema’s als ”Markante monumenten”, ”Vlaamse sporen” en ”Haarlemse hofjes”. Verkrijgbaar bij de VVV.

Met de H**rlem shoppingbag bedient de stad winkelliefhebbers. De vilten schoudertas bevat onder meer folders met thematische winkelroutes, chocolaatjes, een bon voor een gratis kop koffie of biologische thee, diverse kortingsbonnen, een flesje water en een paraplu. Voor 15 euro te koop bij de VVV, Verwulft 11.

Een rondvaart van circa drie kwartier over het Spaarne en door de grachten biedt een kennismaking met het historische centrum. Dagelijks, behalve op maandag, vanaf 12.00 uur. Reserveren is gewenst: 023-5470496.
www.postverkadecruises.nl; www.erdeeshop.nl voor lezersaanbieding