De Maas en de Sint-Pietersberg. Het zijn de twee belangrijkste elementen van Maastricht. De eerste vormt de levensader van de stad, waar Maastricht vele eeuwen geleden omheen is gebouwd. Het tweede leverde belangrijke bouwstenen. Letterlijk. Want grote delen van de stad zijn gemaakt van grondstoffen uit de berg.Het delven van de gesteenten uit de berg leverde een uitgebreid gangenstelsel op: de grotten. Wandtekeningen, die door de duisternis en de constante lage temperatuur niet vervagen, zijn soms honderden jaren oud. Dagelijks geven gidsen op meerdere plaatsen in de grotten rondleidingen. Een van hen is de 75-jarige Jacques Huinck. Hij leidt met enige regelmaat groepen rond in de grot waar tijdens de Tweede Wereldoorlog de ”Nachtwacht” van Rembrandt samen met nog bijna 800 schilderijen lag opgeslagen.

De grotten boden de schilderijen bescherming tegen het oorlogsgeweld. Aanvankelijk waren de kunstwerken verspreid over het land en was het de bedoeling om ze op te slaan in nieuwe bunkers in de Noord-Hollandse duinen. De Duitsers hadden deze bunkers echter nodig voor de verdediging van de kust. Veel kunst verhuisde daarom naar Maastricht.

De grotten hadden echter een belangrijk nadeel. Dat nadeel wordt wel duidelijk bij het binnengaan van de berggangen. Het is er koud en vochtig. Huinck: „Er hebben hier wel eens mensen de nacht doorgebracht. Maar het was veel te donker en te kil.” Zonder maatregelen zouden de schilderijen er in korte tijd wegrotten. De oplossing was een aircosysteem. De gids houdt zijn lamp omhoog en wijst op leidingen langs de muur. „Het was een goed systeem. Het was voor de stroomvoorziening niet afhankelijk van Maastricht.”

De kunstwerken hingen in metalen rekken. Om er te komen, moesten mensen eerst langs een hek, dat inmiddels is verwijderd. Daarna volgde het wachtlokaal van de bewakers en als laatste was er een deur van 2000 kilo.

Aangezien Maastricht op de grens van Nederland en België ligt en de gangenstelsels met elkaar verbonden zijn, werden via de grotten regelmatig mensen naar België gesmokkeld.

Na de oorlog werden de grotten deels vernietigd voor de winning van mergel.

Terrassen

Maar Maastricht is meer dan alleen de Pietersberg. Het centrum is ook bijzonder. Het is een goede plek om een sfeer te snuiven die meer Frans dan Nederlands is. In sommige straatjes hangt de geur van kruiden. De zachte ”g” van het Limburgse dialect doet on-Nederlands aan. En het is gemoedelijk. Bij de eerste zonnestralen zitten de terrassen op het Vrijthof en het Onze Lieve Vrouweplein al snel vol.

Maastricht heeft ook veel bijzondere bouwwerken. Zo staat aan het Vrijhof de Sint-Servaasbasiliek. De eeuwenoude romaanse kerk heeft twee torens. Ook het stadhuis kent een lange historie. Wie in stijl wil overnachten, kan naar hotel Amrâth, tegenover het treinstation. Het Rijksmonument, dat in Jugendstil is gebouwd, dateert van 1902. Over de Maas, die de stad in tweeën snijdt, liggen enkele bruggen. De bekendste is de Sint-Servaasbrug, een boogbrug uit de dertiende eeuw.

De zuidelijkste provinciehoofdstad is rijk aan musea. Een ervan is het Bonnefantenmuseum, dat op de oever van de Maas staat. Het gebouw valt op door zijn bijzondere ronde architectuur. Er is zowel schilderkunst als beeldhouwkunst te zien. Er hangen werken van Brueghel jr. en Rubens. In het Museum aan het Vrijthof zijn een pistolencollectie en een verzameling Maastrichts zilver te bewonderen, naast schilderijen en kunstvoorwerpen.

Euroteken

Het Centre Céramique, waar onder andere de stadsbibliotheek is gevestigd, wordt veel gebruikt voor exposities en tentoonstellingen. Het Centre Céramique staat aan het Plein 1992. Het plein is vernoemd naar het jaar 1992, toen in Maastricht een besluit werd genomen over de invoering van de euro. In de bestrating zijn koperen tegels verwerkt met daarop het euroteken.

www.vvvmaastricht.eu

Maastricht kent een rooms-katholieke traditie. Dat komt tot uiting in de diverse kerken en de heiligdomsvaart, die één keer in de zeven jaar wordt gehouden. Tijdens de heiligdomsvaart worden relieken uit de kerken in een optocht door de straten gedragen. De eerstvolgende keer dat dit in Maastricht gebeurt, is in 2011.

De bekendste kerk is de monumentale Sint-Servaasbasiliek aan het Vrijthof. De kerk is gebouwd op de plek waar Servaas, de bisschop van Tongeren, in 384 is begraven. Boven zijn graf werd eerst een houten kapel gebouwd. Waarschijnlijk is het huidige bouwwerk de vierde kerk die op deze locatie staat.

Opmerkelijk is dat pal naast de Sint-Servaasbasiliek de Sint-Janskerk staat. Dit bedehuis hoort toe aan de Protestantse Kerk in Nederland. De kerk heeft een opvallende 79 meter hoge roodgeverfde toren, die in de zomer open is voor het publiek.

Aan het Onze Lieve Vrouweplein staat de eeuwenoude Onze-Lieve-Vrouwebasiliek. Tijdens de Franse overheersing in de achttiende eeuw werd de kerk omgevormd tot paardenstal en kanonnensmederij.

Van veel recentere datum is de Koepelkerk, vlak bij het station van Maastricht. Deze kerk is gebouwd in 1921.

Op diverse plaatsen in de stad worden heiligen vereerd. In de Onze-Lieve-Vrouwebasiliek staat een Mariabeeld waar veel mensen komen bidden. Daarnaast worden bisschoppen van Maastricht vereerd, evenals kruisbeelden. Vaak zijn de vereringen omgeven door mythes.

Valkenburg. Het stadje heeft meerdere grotten en een steenkolenmijn. Er worden dagelijks rondleidingen gegeven. In september 1944 zochten inwoners van Valkenburg in de grotten een goed heenkomen voor het oorlogsgeweld.
www.gemeentegrot.nl, www.kasteelvalkenburg.nl, www.steenkolenmijn.nl

Margraten. In deze plaats is een Amerikaanse begraafplaats. Er liggen 8301 Amerikaanse militairen die tijdens de Tweede Wereldoorlog omkwamen.
www.adoptiegraven-margraten.nl

Vaals. Het dorp in het zuidoosten van Limburg staat bekend om het Drielandenpunt. Nederland, België en Duitsland komen hier samen. Een eeuw geleden was dit nog een Vierlandenpunt, toen Neutraal Moresnet een afzonderlijk staatje was. Na de Eerste Wereldoorlog werd het bij België gevoegd.
www.drielandenpunt.nl

Aken. De Duitse stad ligt vlak bij Vaals. De stad heeft een beroemde Dom. Een deel van de kerk werd tussen 794 en 804 gebouwd. In de kerk ligt keizer Karel de Grote begraven. De Dom van Aken staat op de Werelderfgoedlijst van Unesco.
www.aachendom.de

Eben-Emael. Ten zuiden van Maastricht, net over de Belgische grens, ligt fort Eben-Emael. Het moest België beschermen tegen een Duitse aanval. Het fort stond te boek als onneembaar. De Duitsers landden er echter op 10 mei 1940 met parachutisten op. Binnen anderhalve dag was het fort veroverd.
www.fortissimus.be