Ze zijn met z’n velen, de kinderrijke Hongaarse Roma. Hoeveel? Te veel, zal een doorsnee-Hongaar zeggen. Vooral de inwoners van Noordoost-Hongarije hebben schoon genoeg van hun „criminele” buurtbewoners.Exacte cijfers zijn niet voorhanden. Bij een volkstelling in 2001 werd het aantal Roma vastgesteld op zo’n 190.000. Dat dit niet overeenkomt met de werkelijkheid, is een voldongen feit. Schattingen lopen uiteen van 450.000 tot 1 miljoen.

Het zijn deze honderdduizenden Roma die, of je nu van hen houdt of niet, politiek Hongarije flink bezighouden. In aanloop naar de parlementsverkiezingen, die vorige maand werden gehouden, was de Romaproblematiek een veelbesproken issue. Het ging hard tegen hard, links tegen rechts.

Links, onder aanvoering van vertrekkend premier Gordon Bajnai, is van de fluwelen handschoen. Dat werd de premier althans verweten. Bajnai had echter andere problemen aan zijn hoofd. De Hongaren gingen het financiële huishoudboekje grof te buiten. Het draaide in politiek Hongarije even alleen om glimmende forinten. De zigeuners kwamen op de tweede plaats.

Rechts is voorstander van de knuppel. Letterlijk. De nieuwe rechtse premier Viktor Orbán, en in zijn voetspoor de radicale ”zigeunerkweller” Gábor Vona, gaan voor recht en orde. Hun stevige taal valt goed bij de Hongaren. De overgrote meerderheid van het nieuwe Hongaarse parlement wordt ‘bevolkt’ door vertegenwoordigers van de partijen Fidesz en Jobbik.

Vooral Jobbik, en dan met name haar paramilitaire Hongaarse Garde, heeft weinig op met de zigeuners. De in het zwart geklede nationalisten houden provocerende demonstraties in zigeunerdorpen en schromen het gebruik van geweld niet. Slechts ter verdediging, is de lezing. De omstreden club heeft de schijn echter tegen. Velen houden de garde verantwoordelijk voor de laffe moord op verschillende zigeuners.

Smerig

Vanwaar dit geweld tegen zigeuners? De zigeunerproblematiek in Hongarije –en andere Oost- Europese landen– heeft veel raakvlakken met de situatie rond niet-westerse allochtonen in Nederland. In rond Nederlands: het zijn net Marokkanen. Ze zijn lang niet allemaal ‘fout’. Toch kan een bovenmatige interesse voor het criminele hun niet worden ontzegd.

Uitingen van dergelijk onwettig gedrag spelen zich echter af op een ander niveau dan de ‘minderhedencriminaliteit’ in Nederland. Werkloze zigeuners stelen kippen, roven groentetuinen leeg, plukken illegaal fruit van de bomen en zijn bovendien smerig.

Erger kan natuurlijk ook. Vorig jaar was heel Hongarije in rep en roer toen een zigeunerclan een docent in het bijzijn van zijn twee dochters doodsloeg. De leraar stopte in een zigeunerdorp omdat hij dacht met de auto een zigeunermeisje te hebben aangereden. Het meisje was in geen velden of wegen meer te bekennen. Wel haar familiekring in den brede; zij gingen de docent nietsontziend te lijf. De man overleefde het voorval niet.

En het zigeunermeisje? Onderzoek toonde aan dat zij vaker deed alsof ze was aangereden. Pa en ma gingen hun dochter in dergelijk gedrag voor. Voorlopig is het even uit met deze spelletjes. De familie bivakkeert in een Hongaarse politiecel.

En dan de kerken. Een Hongaar is nationalistisch, dat geldt ook voor Hongaarse christenen. Het is daarom niet verwonderlijk dat de radicale Jobbik veel stemmen, ja zelfs de ‘zegen’ van sommige predikanten, heeft gekregen.

Van het deprimerende lot van de duizenden zigeuners lijken veel christenen –ook gereformeerden– zich ondertussen weinig aan te trekken. Een Hongaarse christen bekommert zich meer om zichzelf dan dat hij probeert te leven naar de goede wetten van het Koninkrijk van God, analyseert een Hongaarse predikant.

Dit is het tweede artikel in een serie over christenen en discriminatie in het buitenland.

BOEDAPEST – Ds. Gábor Iványi ontpopte zich in de afgelopen decennia tot een van de grootste zigeunerweldoeners van Hongarije. Zijn motivatie: „Die gezond zijn hebben de medicijnmeester niet van node, maar die ziek zijn.”

Iványi heeft een baard. Een hele grote. Die maakt hem, evenals zijn grote hart, onvergetelijk.

De 58-jarige methodistenpredikant en ex-parlementariër is de drijvende kracht achter een reeks van sociale projecten die zich richten op groepen in de marge van de Hongaarse samenleving: daklozen, psychisch zieken en zigeuners.

De initiator van het zorgimperium is „zeer bezorgd” over de koers die zijn land gaat. De Hongaarse maatschappij is „verziekt”, stelt hij.

Ds. Iványi betreurt het dat de meeste christenen daarop geen uitzondering vormen. „Veel Hongaarse christenen ontkennen dat ze racistisch zijn, maar in hun daden zijn ze het wel. Voorgangers weigeren corrigerend op te treden. Zo keuren ze discriminatie van Joden en zigeuners stilzwijgend goed.”

Hoewel er door verschillende kerken, waaronder de Hongaarse Gereformeerde Kerk, wordt geëvangeliseerd onder zigeuners, doet het de predikant „pijn” dat het voor Roma verboden is deel te nemen aan het heilig avondmaal in deze kerken. „Pure discriminatie op grond van afkomst.”

De oplossing voor de zigeunerproblematiek is scholing, stelt ds. Iványi. De stichting van de predikant, Oltalom Karitatív Egyesület, bezit in Noordoost-Hongarije, het kerngebied van de Hongaarse zigeuners, verschillende scholen. Een kleine 2000 Romakinderen ontvangen er onderwijs.

Een bewuste keus, legt de predikant uit. „Hongarije kent al 500 jaar een zigeunerprobleem. De oplossing is niet slechts gelegen in het traditionele recept: de politie krachtiger laten optreden. Dat slaagt alleen als er ook aandacht is voor structurele oplossingen die daadwerkelijk bijdragen aan de ontwikkeling van de zigeuners: onderwijs en sociale ondersteuning. Laten we daarin investeren.”