Britse militairen proberen de paramilitairen uit te schakelen en de burgers in veiligheid te brengen, zei woordvoerder luitenant-kolonel Ronnie McCourt. Bij de beschietingen zou niemand van de ongeveer 1000 burgers om het leven zijn gekomen, wel raakten meerdere personen gewond.

De burgers stonden te wachten bij een brug, aldus een officier van de 7e pantserbrigade gisterochtend. Volgens een Britse woordvoerder op het centrale commando van de geallieerden in Qatar ging het bij de militairen om paramilitairen, die ook met machinegeweren schoten. Hij sprak over enkele duizenden burgers die weg wilden.

De Britse militairen hebben aan de rand van Basra hulpcentra voor de vluchtende Iraki’s ingericht. Die kunnen daar water en voedsel krijgen.

De burgers probeerden langs het noorden en westen uit de stad uit te breken die al enkele dagen door Britse eenheden omsingeld wordt. De Britten hebben de stad tot nog toe niet kunnen innemen, met name door het taaie verzet van een met de regerende Ba’ath-partij gelieerde militie.

Een Britse militaire woordvoerder, kolonel Chris Vernon, gaf toe dat de vastberadenheid en getalsmatige sterkte van de militie zijn onderschat. De stad is „nog lang niet in onze handen”, zei Vernon. „Het is vooralsnog onmogelijk om humanitaire hulp de stad in te krijgen.”

Basra is met 1,3 miljoen inwoners de op een na grootste stad van Irak. De elektriciteit is al enkele dagen geleden uitgevallen en daarmee ook de waterleiding en -zuivering. VN-secretaris-generaal Kofi Annan heeft gewaarschuwd voor een humanitaire ramp als hulp niet snel de stad bereikt.

De afgelopen dagen kwamen dagelijks grote aantallen burgers uit Basra bij uitdeelpunten buiten de stad voedsel ophalen. Dat zou ook vrijdag het geval zijn geweest, maar deze keer probeerden de milities dat met beschietingen te verhinderen, aldus McCourt.

Britse artillerie-eenheden en vliegtuigen van de coalitie hebben al drie keer Iraakse tank- en pantsercolonnes beschoten die uit Basra probeerden uit te breken. De Britten zeggen sjiitische moslims te willen beschermen die dinsdag tegen het door soennieten gedomineerde bewind van Saddam Hussein in opstand kwamen. De geallieerden steken niet onder stoelen of banken dat zulke opstanden hun goed van pas komen. De Iraakse regering ontkent dat de bevolking van Basra in opstand is gekomen.