Bij de achteruitgang van het christendom neemt de heidense invloed toe, zij het in een wat ander jasje. Afstand nemen van heidense en wereldse invloeden vraagt om een duidelijke keuze.In een heel ander verband las ik recent de uitspraak: „Ik heb zo veel keuzemogelijkheden dat ik besloten heb om niet meer te kiezen.” Een zinloze uitspraak, lijkt mij. Kiezen brengt nu eenmaal risico’s met zich mee. Niet kiezen werd door degene die de uitspraak deed, beschouwd als risicospreiding. Blijkbaar kun je voorbijgaan aan het feit dat het achterwege laten van een keuze ook een keuze is en dus ook risico’s inhoudt.

Het is opmerkelijk dat de keuze om niet te kiezen ook onder ons veel voorkomt. Een riskante keuze. Willen we van twee walletjes eten? Wereldse films kijken en vervolgens uitruilen op de jeugdvereniging? Luisteren naar wereldse muziek op weg naar de reformatorische school? Hierin is het heidendom met enige goede wil nog wel te herkennen.

Welke keuzes worden er gemaakt met betrekking tot onze gezondheid? Wat te denken van het lezen van gezondheidsblaadjes die het hebben over energieën binnen en buiten het lichaam? Dit is niet in overeenstemming te brengen met het eerste en het zesde gebod. Als we al kunnen spreken van energieën, dan kan dat alleen in de kracht van God, om Jezus’ wil, ondanks onszelf. Dat is een wonder, een mysterie dus, mystiek zelfs voor sommigen, maar daar is niets paranormaals aan. Ook die keuze moet gemaakt worden.

Recent kwam ik in aanraking met het blad Happinez, een rage naar het schijnt. De haren rijzen je ten berge als je leest over spirituele mediums, sjamanen, heksen en wicca’s. Zwarte magie en witte magie gaan naadloos in elkaar over. Inspiratie wordt geput uit zogenaamde oosterse godsdiensten, zoals het hindoeïsme en het boeddhisme. Ayurvedamassagekuren en yogatrainingen worden aangeboden, evenals allerlei sieraden met heidense symbolen. Dit alles wordt moeiteloos in verband gebracht met het verkrijgen van energie en gezondheid. Ik vind het verbazingwekkend dat dit blad zelfs in refokringen gelezen schijnt te worden. Ook andere gezondheidsbladen hebben vaak wel een soort spirituele rubriek, zij het minder expliciet. Opmerkelijk is dat deze bladen wel een keuze maken. Heel principieel: tegen God en tegen de Bijbel.

Een tijd terug las ik het boek van Hendrik Vreekamp ”Zwijgen bij volle maan”. Treffend beschrijft hij de wijze waarop het christendom ingang vond in ons land. De kerstening vond plaats door de heidense cultuur in te kleuren met het christendom. Ondergronds zijn altijd heidense gedachten en gewoonten blijven bestaan.

Een stap verder liggen de heidense legenden die diep in de gedachten zijn blijven voortbestaan. Een van de legenden heeft betrekking op een kostbare schat die begraven zou zijn onder een van de ‘bergen’ op de Veluwe. Bij volle maan zou de schat opgegraven kunnen worden, maar alleen onder volledig stilzwijgen. Zodra de schatgravers een geluid zouden maken, zou de schat verdwijnen. Dergelijke legenden hebben in zijn analyse de volksaard gestempeld en die gevormd tot een zekere zwijgzaamheid en bedachtzaamheid.

Dr. Vreekamp betrekt zijn gedachtegang ook op de geloofsbeleving van orthodoxe christenen, die daardoor moeite kunnen hebben met het spreken over hun zielenroerselen. Gebrek aan openheid leidt tot gebrek aan duidelijkheid en dat leidt weer tot een gebrek aan het maken van keuzes.

Is dat ook niet een pijnpunt? Kiezen kan zonder woorden, maar niet zonder daden. Kiezen brengt risico’s met zich mee. Kiezen houdt niet alleen een keus in op concrete onderwerpen, maar ook een bezinning op de termijn waarop de keuze betrekking heeft.

Vroeger leverde een christelijke levenshouding niet veel weerstand op, met als gevolg dat een keuze uitgesteld kon worden. Tegenwoordig betekent een keuze voor de korte termijn soms weerstand, risico en onbegrip. Weegt dit op tegen de lange termijn? Is er onder ons voldoende openheid en duidelijkheid, zodat anderen gemotiveerd worden onze keuze te volgen? Of ontbreekt de schat? Of zwijgen wij ook bij volle maan?

De auteur is als patholoog en universitair docent verbonden aan het Universitair Medisch Centrum Groningen. Reageren aan scribent? gedachtegoed@refdag.nl