De laatste jaren daalde de hypotheekrente vrijwel steeds. Nog in februari dook de rente op 10-jarige staatsobligaties -die heel belangrijk is voor de hypotheekrente- onder de 4 procent. Volgens J. W. Aarts, econoom bij de Rabobank, werden deze dalingen onder meer veroorzaakt door Europese overheden die „hun huishoudboekje steeds beter op orde kregen. Hierdoor hoefden zij minder geld te lenen om hun tekorten te dekken, waardoor de prijs van geld, de rente, naar beneden kon.”

Een andere oorzaak van de dalende rente was de toenemende politieke en economische onzekerheid in de wereld, zegt Aarts. De aanslagen in New York, de boekhoudschandalen in de VS, de crisis in Venezuela en de dreigende situatie in het Midden-Oosten maakten veel mensen voorzichtig. Bedrijven stelden hun investeringen uit en hoefden daarom minder geld te lenen. Consumenten kochten minder op de pof.

Dezelfde onzekerheid bracht ook de aandelenmarkt in een glijvlucht naar beneden. „Beleggers stapten massaal uit aandelen en kochten minder riskante obligaties. Hierdoor daalde eveneens de rente.”

Nu de kanonnen in Irak bulderen, zijn de financiële markten opgelucht, zegt Aarts. „Onze verwachting is dat de oorlog kort zal duren en dat daarna het economisch herstel in de VS een kans krijgt. Een aantal beleggers stapt al weer over op aandelen. Bedrijven zullen weer gaan investeren en hebben geld nodig.” De Rabobank verwacht daarom voor de langere termijn -als de oorlog snel afgelopen is- een lichte stijging van de rentetarieven.

Aarts voegt er wel meteen aan toe, dat het op korte termijn allemaal nog heel onzeker is. „Het kan met de rente omhooggaan, maar ook omlaag, zoals ook de financiële markten nu sterk reageren op ieder negatief of positief oorlogsbericht.” Als de strijd in Irak heel lang gaat duren en de olieprijs omhoogschiet, komt er geen economisch herstel en zal ook de rente niet verder oplopen, verwacht de econoom van de Rabobank.

Ook de SNS Bank denkt dat de opluchtingsrally van de kapitaalmarktrente doorzet wanneer de oorlog in Irak snel eindigt met een Amerikaanse overwinning, blijkt uit een rapport van SNS Securities Research. Macro-econoom S. van de Voort van SNS Securities ziet echter niet veel ruimte voor rentestijging, omdat de geldmarktrente erg laag is. Hij verwacht dat de rente voor 10-jarige staatsobligaties dit jaar van 4,2 tot 4,75 procent zou kunnen oplopen. Veel nadeel ziet hij hierdoor niet ontstaan voor huizenbezitters. Mensen die hun hypotheek willen oversluiten, hebben dit volgens Van de Voort in veel gevallen al gedaan en de rente voor langere tijd vastgezet.

Volgens de Vereniging Eigen Huis (VEH) is er de afgelopen maanden duidelijk sprake van een afnemende belangstelling voor het kopen van een huis. Hoewel het aantal transacties niet daalt, staan de prijzen wel onder druk en duurt het langer voordat huizen verkocht zijn. VEH-woordvoerder H. de la Porte wijt dit aan het zeer lage consumentenvertrouwen en de economische malaise. Hij ziet het aantal adviesaanvragen van starters en van mensen die hun hypotheek willen oversluiten duidelijk dalen.

Een stijgende hypotheekrente betekent volgens De la Porte betekenen dat de leencapaciteit van potentiële kopers kleiner wordt, omdat de maandlasten stijgen. De vraag naar huizen zal dan afnemen en de prijzen ervan zullen dalen.

Marketingmanager K. van de Kerk van de landelijke adviesketen De Hypotheker plaatst hier een paar kanttekeningen bij. „Er is in Nederland een fiks tekort aan huizen. Bovendien zijn er heel veel starters op zoek naar een woning. Een jaar geleden was 50 procent van de woningzoekenden starter, nu is dit gedaald tot 34 procent. Die andere 16 procent zoekt even niet maar zit nog altijd te wachten tot zich een gelegenheid aandient. Voor hen zijn de woningen op het moment erg duur en huren is ook lastig. Uit rapporten blijkt echter dat de huizen niet onbetaalbaar zijn.”

Van de Kerk is niet somber over de huizenmarkt, mits de economie maar niet flink stagneert. „Als we een paar procent inflatie en een beetje loonstijging hebben de komende jaren, dan zie ik wel een herstel van de huizenmarkt. Trouwens, we zien in de eerste maanden van dit jaar weer meer bezoekers in onze winkels dan vorig jaar”, zegt de marketingmanager optimistisch.