In de nacht van 19 op 20 februari barstte de bom: de PvdA stapte uit het kabinet. De sociaaldemocraten konden het niet eens worden met hun coalitiepartners CDA en ChristenUnie over het vervolg op de lopende missie in Uruzgan. Waar beide christelijke partijen aanstuurden op een kleinere militaire missie in Uruzgan, zette de PvdA de hakken in het zand: alle Nederlandse militairen moesten eind dit jaar weg zijn uit die provincie.Dat was toen. Woensdag debatteerde de Kamer opnieuw over Afghanistan. En nu lijkt er wel een Kamermeerderheid voor een nieuwe missie naar dat land. De motie van GroenLinks en D66 om het kabinet voorstellen te laten uitwerken voor een bijdrage aan de Europese civiele politietrainingsmissie in Afghanistan wordt ook gesteund door CDA, VVD, CU en SGP.

Waarom lukte het eind februari niet om een gezamenlijk alternatief te vinden voor de lopende missie in Uruzgan en lijkt de Kamer er nu wel uit te komen? Had het kabinet het idee van GroenLinks en D66 niet zelf kunnen bedenken? Dan was een kabinetsval mogelijk voorkomen geweest.

Zo eenvoudig ligt het niet. Allereerst ontbrak bij de coalitiepartijen CDA, PvdA en ChristenUnie eind februari de wil om er samen uit te komen. Na drie moeizame jaren was de chemie totaal weg.

Met name het CDA stuurde, onder aanvoering van minister Verhagen van Buitenlandse Zaken, doelbewust aan op een nieuwe militaire missie in Uruzgan. De PvdA kwam met alternatieven, waaronder toen ook al het voorstel om trainers te leveren voor de Europese politiemissie.

Die alternatieven zijn niet diepgaand bestudeerd. Het kabinet kwam er door de interne onenigheid niet toe om eerst een eensluidend antwoord te geven op de principiële vraag of Nederland in Uruzgan zou blijven of er helemaal zou weggaan.

Daarnaast lijkt er nu wel overeenstemming te zijn bij een Kamermeerderheid over het voorstel van GroenLinks en D66, maar die eensgezindheid is uiterst broos. D66-fractieleider Pechtold en GroenLinks-Kamerlid Peters hebben zich de afgelopen dagen het vuur uit de sloffen moeten lopen om onder collega’s steun te verwerven voor een politiemissie.

In hun eerste voorstel noemden D66 en GroenLinks nog concrete aantallen: ongeveer 50 Nederlandse trainers, aangevuld met ten minste 200 militairen. Maar om zich te verzekeren van steun van een Kamermeerderheid is dat voorstel al afgezwakt. In de motie die beide partijen woensdag indienden, ontbreken aantallen. Het kabinet moet een voorstel uitwerken, aldus de indieners.

Het voorstel van GroenLinks en D66 bleek woensdag ook voor velerlei uitleg vatbaar. De VVD stelde bijvoorbeeld dat de politiemissie zich niet moet beperken tot het geven van powerpointpresentaties over het gebruik van de wapenstok. De instructeurs zouden met de agenten in opleiding ook buiten de poorten van de basis moeten kunnen oefenen.

Ook minister Verhagen, die het voorstel moet gaan uitwerken, legde de motie zeer ruim uit. Hij liet al doorschemeren te streven naar maximale bescherming van de uit te zenden trainers (lees: zo veel mogelijk militairen meesturen) en behield zich het recht voor om zelf de regio te kiezen waar de politietrainers actief zullen worden (lees: dat zou ook zomaar in Uruzgan kunnen zijn).

In feite komt een dergelijke uitleg van het plan van GroenLinks en D66 op weinig anders neer dan een verlenging van de huidige missie. En dat kan nooit de bedoeling zijn van de indieners. Zij hebben een heel andere strategie in Afghanistan voor ogen dan Verhagen. De kans dat zij zullen instemmen met een verkapte verlenging van de huidige missie is nihil.

Vandaar ook dat de PvdA twijfelt of ze het voorstel van GroenLinks en D66 zal steunen. Op zich staat de gewezen regeringspartij achter de doelstellingen van genoemde partijen, maar tegelijkertijd zijn de sociaaldemocraten bang dat Verhagen het voorstel zodanig verbouwt dat ze zich er niet meer in kunnen herkennen.

Hoewel een alternatief voor de lopende missie in Uruzgan lijkt te zijn geboren, is het dus nog lang niet zeker of het plan tot volle wasdom komt en er nu wel politiek steun is voor een nieuwe missie in Afghanistan.