Groeisteden zijn gemeenten die in de jaren zestig en zeventig door het Rijk werden aangewezen om op grote schaal nieuwe woningen te bouwen. De visie was destijds 'historische' gemeenten zoals Amsterdam en Utrecht te ontzien om de open ruimte rond deze steden te sparen.

Maar nu er ruimte ontstaat op de woningmarkt, dreigen groeisteden te worden geconfronteerd met bevolkingskrimp, zegt onderzoeker Gerard Marlet. „Mensen kunnen kiezen waar ze willen wonen. Er ontstaat concurrentie tussen gemeenten. Bij die keuze geeft de aantrekkelijkheid van een gemeente de doorslag."

Die aantrekkelijkheid wordt bepaald door bereikbaarheid, de kwaliteit van de woonomgeving en de aanwezigheid van hoger onderwijs, culturele en andere voorzieningen. Almere en Spijkenisse hebben met elkaar gemeen dat zij op bereikbaarheid slecht scoren. „Beide steden kampen met een enorm fileprobleem."

Almere heeft, met steun van het kabinet, de ambitie om de vijfde stad van Nederland te wonen met 350.000 inwoners. Volgens Marlet is die ambitie alleen realistisch als die gepaard gaat met verbetering van de bereikbaarheid en het voorzieningenniveau. De aanleg van de IJmeerlijn, die Almere met Amsterdam moet verbinden, noemt Marlet in dat verband cruciaal.

Steden die jonge huishoudens aan zich weten te binden, krijgen volgens Atlas het minste last van krimp. Dat zijn in het algemeen de steden die hoog scoren op de zogenoemde woonaantrekkelijkheidsindex die het onderzoeksinstituut jaarlijks presenteert.

Op die ranglijst van Atlas van vijftig gemeenten scoren de historische steden Amsterdam en Utrecht het hoogst. Ook andere universiteitssteden in en buiten de Randstad zoals Leiden, Delft, Groningen en Maastricht hoeven zich weinig zorgen te maken over bevolkingskrimp. Van de niet-universiteitssteden geldt dat bijvoorbeeld ook voor Zwolle en Arnhem.