Hoofdpersoon in ”Advocaat van de president” is Matthew Baldwin. In de eerste legal thriller van Knoops speelde deze advocaat ook de hoofdrol, waarin niemand minder dan Osama bin Laden om Baldwins hulp vroeg. Nu is het de Amerikaanse ex-president die aanklopt.De ex-president wordt door het Amerikaanse openbaar ministerie aangeklaagd vanwege machtsmisbruik en de onrechtmatige inval in Irak. Baldwin wordt als strafrechtadvocaat toegevoegd aan de verdediging van de president. Na een moord op de eerste advocaat van de ex-president, is het aan Baldwin om de zaak tot een goed eind te brengen.

Meewerken doet het openbaar ministerie bepaald niet. Baldwin stuit op de ene onrechtmatigheid na de andere: het OM lijkt ontlastend materiaal achter te houden. „Baldwin bladerde even in zijn dossier. Hij wilde met dit rustmoment laten blijken dat er iets belangrijks zou gaan komen. ‘In juni 2003, dus tweeënhalve maand na de inval, hebben Al-Zuha en Abu Zubaydag hun verklaringen die u aan Mr. Sawyer voorlegde, ingetrokken, wist u dat?’ De stilte die in de rechtszaal viel deed denken aan de beangstigende stilte die er direct na een auto-ongeval heerst.”

Uiteindelijk verklaart de rechter de aanklager niet-ontvankelijk. De ex-president gaat vrijuit – illegale oorlog en martelpraktijken ten spijt. „Het is misschien wel het lot van alle goede strafpleiters, Matthew, dat wij ook soms misbruikt worden.”

”Advocaat van de president” is spannend en verrassend. Meerdere keren krijgt de plot een onverwachte wending. De laatste paar hoofdstukken zetten de argeloze lezer dan ook op het verkeerde been. Dat is knap gedaan.

Sowieso moet de lezer opletten, want feiten en fictie lopen naadloos in elkaar over. De inval in Irak is realiteit, de ondervragingstechnieken van de CIA en de illegale gevangenissen ook. Maar de ex-president heet Sawyer, en geen Bush. Het kritische rapport van senator Paulson heeft nooit bestaan, maar lijkt wel veel op het onderzoek van senator Roberts of het Duelfer Report uit 2004.

De meeste thrillers zijn alleen spannend, maar dit boek bevat ook een behoorlijke dosis ethiek. Mag een advocaat proberen een schuldige verdachte vrij te krijgen? Mag een regering martelen om de waarheid te weten te komen? En hoeveel is zo’n verklaring waard? Mag een land een ander land ‘zomaar’ aanvallen? Soms geeft Baldwin het antwoord, soms laat Knoops de lezer nadenken. Het boek eindigt daarom met een ”verantwoording”.

Gelukkig heeft Knoops –in tegenstelling tot veel andere thrillerschrijvers –geen vloeken en seksscènes nodig om een goed boek te schrijven. Verder dan een –op zich overbodige– romantische passage gaat hij niet. Wel valt er een heel enkele keer een minder fraai woord.

Soms is het boek iets belerend van toon. Zo geeft Knoops –ook hoogleraar in Utrecht– regelmatig college. Bijvoorbeeld over de valkuilen van een bekentenis van een verdachte.

Ook op een andere manier klinkt de juridisch achtergrond van de auteur door: sommige zinnen zijn wat taai. En veel bijvoeglijke naamwoorden –„de lange man met de volle snor”– maken de tekst soms wat stroef. Daartegenover staan hoofdstukken die met vaart geschreven zijn.

Knoops heeft al met al beslist een intrigerend boek geschreven. Want stiekem dringt zich de vraag op: Zouden Bush, Blair en Balkenende –net als Sawyer– écht bewust op het verkeerde been zijn gezet?

Advocaat van de president, Geert-Jan Alexander Knoops; uitg. A.W. Bruna, Utrecht, 2010; ISBN 978 90 229 9656 0; 290 blz.; € 17,95.