President Lech Kaczynski was met een zware delegatie onderweg om de massamoord in Katyn te herdenken. In 1940 vermoordde de NKVD, de geheime dienst van de Sovjet-Unie, daar 22.000 Poolse militairen en beroofde daarmee het land van zijn elite. Dat drama heeft diepe sporen getrokken in de Poolse geschiedenis.Na zeventig jaar boog vorige week de Russische regering eindelijk het hoofd. Poetin erkende dat de historische waarheid van de massamoord in 1940 bitter is en was bereid om samen met de Polen het drama te herdenken. Dat was voor de Poolse bevolking een belangrijke stap. Voorheen wees Moskou alle betrokkenheid van de hand. Volgens hen waren de Duitsers de schuldigen. Wel was er in Warschau teleurstelling dat Poetin geen echte excuses maakte en dat Rusland belangrijke documenten over het drama in gesloten archiefkasten hield.

Mede vanwege de harde opstelling van president Kaczynski jegens Moskou nodigde de Russische regering niet hem maar zijn politieke rivaal, premier Donald Tusk, uit voor de gezamenlijke herdenking van Katyn. Kaczynski accepteerde dat niet en besloot om met een zware delegatie van politici en veel andere hoogwaardigheidsbekleders een eigen plechtigheid te organiseren.

Zaterdag eindigde die reis naar Katyn in een drama. Met het vliegtuigongeluk werd Polen opnieuw van een groot deel van zijn politieke elite beroofd, net als in 1940. Daarmee is het land weer in diepe rouw gedompeld. De naam Katyn is voor de tweede maal synoniem geworden met massaal sterven.

Opvallend is het meeleven dat Moskou toont met de nabestaanden en met de Poolse bevolking. De Russische president Medvedev heeft voor vandaag een dag van nationale rouw afgekondigd. In een verklaring aan de Poolse bevolking zei hij: „Alle Russen delen in uw verdriet.”

Behalve dat de vliegtuigongeluk op zich zeer triest is, is het ook bijzonder jammer dat de Russen kennelijk pas door zo’n ramp toeschietelijker tegenover de Polen zijn geworden. Zaterdag zond de Russische televisie voor de tweede maal de film ”Katyn” uit. Dit keer verzorgde de staatszender RTR de uitzending. Miljoenen kijkers hebben daardoor kennis kunnen nemen van het drama dat zich in 1940 voltrok. Katyn 2 doorbrak daarmee het taboe in Rusland over Katyn 1.

Na zeventig jaar heeft Moskou stappen gezet om het verwerkingsproces rond de moord van Katyn een impuls te geven. Wil Rusland werkelijk van die historische last afkomen, dan zal het de volledige waarheid moeten vertellen, de schuld moeten erkennen en excuses maken. Dat is ongetwijfeld niet gemakkelijk, maar wel bevrijdend voor de Russen. Belangrijker is dat het een echte handreiking zal zijn naar de Polen die niet alleen rouwen om Katyn 2, maar ook nog altijd om Katyn 1.