De geschiedenisdocent van hogeschool Driestar Educatief te Gouda sprak maandag in Utrecht op de jaarlijkse gezamenlijke bijeenkomst van de reformatorische studentenverenigingen Depositum Custodi en Solidamentum. Ongeveer honderd studenten stonden stil bij het thema ”Zuil of zout? Een bezinning op de reformatorische zuil”.Volgens Van der Schans heeft de reformatorische zuil drie fasen doorgemaakt. „In de jaren zestig was er bewustwording van de eigen minderheidspositie. Daarna volgde een periode van organisatie en confrontatie. Uit die tijd stammen de meeste reformatorische scholen en organisaties. In de jaren tachtig werden de doelen bereikt en werden de eigen scholen bijvoorbeeld officieel erkend.”

Maar volgens de godsdienstsocioloog Jan Hendriks volgt er nog een vierde fase, zegt de geschiedenisdocent uit Gouda. „Minderheidsgroeperingen herintegreren na deze drie fasen meestal weer in de samenleving. Maar met de reformatorische zuil is dat nog niet gebeurd, anders zouden we hier niet zitten.”

Van der Schans verwacht niet dat die herintegratie zich nog zal voltrekken. „Volgens velen bevindt de reformatorische gezindte zich midden in deze fase. Er wordt dan gesteld dat het wereldse leven zich volop in de eigen kring genesteld heeft en dat er dus geen verschil meer is tussen de zuil en de wereld. De Gereformeerde Kerken worden gezien als waarschuwend voorbeeld. Maar die visie deel ik niet.”

Het grote verschil met de Gereformeerde Kerken is volgens de geschiedenisdocent dat bij die kerken ontwikkelingen in leer en leven samen op gingen. „De vraag of een student mocht dansen ging samen met de vraag of de slang in het paradijs echt had gesproken. In de reformatorische zuil verandert er echter niets aan de leer. De dogmatiek van Kersten wordt niet bekritiseerd en de Herziene Statenvertaling wordt met kracht afgewezen. We lijken te zeggen dat ze alles van ons mogen hebben, behalve de leer.”

De vraag naar de toekomst van de zuil is de vraag of de „cultuuropdracht” vanuit de zuil beter uitgevoerd kan worden, aldus Van der Schans. „De bestemming van de mens is zowel voor als na de zondeval om de aarde te bouwen en te bewaren. Je kunt in die cultuuropdracht zo opgaan dat je erin ondergaat, maar je kunt hem ook laten liggen en je afzonderen.”

Van der Schans is pessimistisch over het nut van de zuil wat betreft die opdracht. „Het lijkt tegenwoordig wel: niet in, maar wel van de wereld. Onze zuil biedt nauwelijks weerstand tegen de informatierevolutie en het materialisme. Het lijkt een zoutloos zaakje geworden. De zuil heeft alleen toekomst als de dragers getuigen van de hoop die in hen is.”

In de workshop ”Wervend of wereldvreemd?” stond een aantal studenten stil bij gemeente-zijn in de reformatorische zuil. Een inventarisatierondje liet zien dat contacten tussen kerk en samenleving in veel plaatsen vaak incidenteel zijn. Hoe dat komt? Een student: „Ik heb vaak het gevoel dat er weinig behoefte aan is om meer te doen. Een soort luiheid.”

Verontwaardiging alom als een van de deelnemers vertelt van een nieuweling in de kerk die haar plaats moest afstaan omdat die gereserveerd was. „Als er ergens een botsing plaatsvindt, laat dat dan zijn bij de kern, bij Jezus Christus en Dien gekruisigd.”