Op zich hoeft de Israëlische aankondiging Amerika niet te verbazen. Israël werkt al veertig jaar aan de uitbreiding van zijn hoofdstad. Of het politiek handig was, valt te betwijfelen. Zeker als het plan voor de 1600 woningen wereldkundig wordt gemaakt op het moment dat de Amerikaanse vicepresident Joe Biden in het Heilige Land op bezoek is.De Israëlische premier Netanyahu haastte zich naderhand te verklaren dat hij niet van de bouwplannen op de hoogte was. Als dat zo is, kan hij maar beter meteen zijn biezen pakken. Een Israëlische minister-president hoort van dergelijke gevoelige kwesties af te weten. Als hij het wél wist, en als hij zijn minister van Binnenlandse Zaken Eli Yishai juist tijdens het bezoek van Biden de plannen voor de bouw nieuwe huizen liet ontvouwen, getuigt dat van politieke domheid óf van vrees voor de uiterst rechtse coalitiepartners van de Shaspartij en Yisrael Beiteinu.

Dat laatste is wat Netanyahu al vanaf het vormen van deze coalitie boven het hoofd heeft gehangen: een gebrek aan manoeuvreerruimte. In netelige kwesties als het nederzettingenbeleid en het aangaan van onderhandelingen met de Palestijnen vindt ‘Bibi’ voortdurend twee rechtse partners die uit alle macht op de rem trappen. Zonder deze partners is dit Israëlische kabinet echter geen lang leven beschoren en dus kiest Netanyahu klaarblijkelijk voor politiek lijfsbehoud, zelfs als dat de relatie met de Verenigde Staten onder druk zet.

Er is ook een andere kant. Washington schreeuwt nu moord en brand dat Israël de Amerikaanse regering tegen de schenen heeft geschopt. Alsof de VS wereldwijd zo omzichtig en diplomatiek te werk gaan.

Dit incident geeft eens te meer aan dat het met de onvoorwaardelijke steun vanuit Washington voor Israël zo langzamerhand wel gedaan is. Anderzijds blijkt ook weer hoe sterk Israël nog altijd van Amerika afhankelijk is. Want welk weldenkend land zou normaal gesproken accepteren dat een buitenlandse mogendheid iets te vertellen had over de uitbreiding van zijn hoofdstad – laat staan daarvoor excuses te maken?

In de relatie tussen Israël en de Verenigde Staten geldt één basisuitgangspunt: bezorg Amerika geen verrassingen – en zeker niet als er een hoge Amerikaanse functionaris op bezoek is. Dat principe heeft Israël niet in acht genomen – met alle diplomatieke gevolgen van dien.

Overigens is de bemoeienis van de Verenigde Staten met het Israëlisch-Palestijnse conflict momenteel wel erg selectief. Elke steen die in een Joodse nederzetting wordt gemetseld, kan direct op kritiek uit Washington rekenen. Over de hevige onlusten die Palestijnse relschoppers al dagenlang in de Oude Stad van Jeruzalem veroorzaken, is nog weinig Amerikaanse kritiek vernomen.