De nachtmerrie van Koeweit in 1991 zijn veel Amerikaanse militairen en oliebrandblussers nog niet vergeten. De terugtrekkende Iraakse troepen staken in Koeweit 700 van de 1000 oliebronnen in brand. Het resultaat was een inferno van vuur en rook. De branden brulden harder dan straalmotoren, de hitte was ondragelijk en er hing zo’n verstikkende zwarte rook, dat zelfs midden op de dag de zon was verduisterd. „Toen onze mensen arriveerden, dachten ze dat ze in de hel keken”, aldus Jerry Winchester, hoofduitvoerder van Boots & Coots International Well Control in Houston, een bedrijf dat gespecialiseerd is in het blussen van oliebranden. „Normaal wordt je geconfronteerd met één brandende oliebron en niet met tachtig. En als er dan achter die tachtig nog tachtig liggen en daarachter nog een paar honderd…”

Specialisten van Boots & Coots en twee andere oliebrandbestrijdingsbedrijven uit Houston, Cudd Well Control en Wild Well Control, bevinden zich inmiddels in Koeweit en bereiden zich voor op wat mogelijk de omvangrijkste blusoperatie in de geschiedenis wordt. Irak is vele malen groter dan Koeweit. Het land telt niet minder dan 73 grote olievelden met zo’n 2000 oliebronnen. Een aantal van de bronnen staat onder hoge druk doordat er zich ook gas in de grond bevindt. Dat maakt het vrijwel zeker onmogelijk om de branden te blussen met water, zoals in Koeweit in een aantal gevallen wel mogelijk was. Koeweit, dat grenst aan de zee, had water genoeg, maar dat is in Irak op bepaalde plaatsen schaars. Ook het terrein is sterk verschillend. Koeweit is vlak, Irak is gedeeltelijk ook moerassig en heuvelachtig. Dat bemoeilijkt blusoperaties. „Als Saddam de bronnen die onder hoge druk staan opblaast, zijn de gevolgen niet te overzien. ’Koeweit’ zal daarbij verbleken tot een soort trainingsfilm”, aldus een Amerikaanse functionaris die anoniem wil blijven.

Daarbij komt dat de Irakezen mogelijk hebben geleerd van het opblazen van de bronnen in Koeweit. Dat gebeurde met relatief kleine explosieven die aan de oppervlakte waren aangebracht en geen erg diepe gaten sloegen. Als de Iraakse bronnen met zwaardere en dieper ingegraven springstof worden opgeblazen, zal dat leiden tot diepe brandende kraters, wat het volgens de oliebrandblussers veel moeilijker zal maken de klus te klaren.

In 1991 ging het blussen hun uiteindelijk erg goed af. Aanvankelijk dachten de ”oilfire fighters” dat ze er jaren over zouden doen voordat de laatste brand zou zijn geblust. Het werden negen maanden. Via de oliepijpleidingen werden in omgekeerde richting miljarden liters bluswater uit de Perzische Golf naar de brandende oliebronnen gepompt. Andere bronnen werden met andere, uitgekiende, blustechnieken gedoofd.

De Amerikanen zijn voorbereid op nieuwe oliebranden, maar niemand weet op welke schaal deze zullen uitbreken. Volgens berichten van het Pentagon van eind vorige week zouden de Irakezen 24 railcontainers vol explosieven hebben aangebracht bij oliebronnen rond het noordelijke Kirkuk en het zuidelijk gelegen Basra. En ook Britse defensiekringen meldden de laatste weken activiteiten bij de oliebronnen. Saddam zou het normale personeel voor een deel hebben vervangen door politiek getrouwen.

De hoop is voor een deel gevestigd op het gezonde verstand van de Irakezen zelf, die -verlost van de bedreiging die uitging van Saddam zelf- er niet toe zullen overgaan hun eigen land in opdracht van de dictator te gronde te richten door de oliebronnen massaal tot ontploffing te brengen en te veranderen in een zee van vuur en rook. Als dat wel gebeurt, zullen de gevolgen voor de Irakese bevolking en voor het milieu desastreus zijn. De kosten van herstel, dat jaren in beslag zal nemen, zullen astronomisch zijn.

De Amerikanen en de Britten zullen van hun kant ongetwijfeld proberen de Irakezen een slag voor te zijn. Speciale luchtlandingseenheden staan klaar om de olievelden snel te bezetten en vernielingen te voorkomen. De eenheden kunnen worden verplaatst per vliegtuig en per helikopter.