Toyota staat in de belangstelling. Normaal gesproken is de autofabrikant dol op aandacht, maar deze vorm van publiciteit kan de Japanners gestolen worden. Terugroepacties volgden elkaar de afgelopen weken in rap tempo op. Maar niet alleen Toyota laat auto’s terugkomen; ook General Motors en Nissan moesten er vorige week aan geloven. Miljoenen auto’s, met name in Amerika, zouden problemen kunnen opleveren met remmen, gas geven of sturen.Terugroepacties lijken opeens in. Toch zijn ze verre van nieuw. Al jarenlang halen autofabrikanten auto’s terug voor een extra check of reparatie. Er zijn twee soorten: terugroep- en werkplaatsacties.

De eerste wordt meestal ingezet nadat er klachten zijn binnengekomen bij dealers over een bepaald type auto. De fabrikant gaat na om welke modellen het gaat, van welke bouwjaren en wat het probleem is. Daarna spoort hij via registratiesystemen bij de overheid de eigenaren op. Deze krijgen een oproep om, al dan niet zo snel mogelijk, naar de dealer te komen. Fabrikanten zetten deze actie alleen in als er gevaar dreigt voor ongevallen door technische gebreken.

Van een werkplaatsactie merkt de eigenaar van een auto nagenoeg niets. In dit geval ontdekt de fabriek zelf een niet-gevaarlijke onvolkomenheid in een van de producten. Dealers krijgen bericht om bij de eerstvolgende onderhoudsbeurt de rimpel glad te strijken.

De impact van met name terugroepacties kan heel groot zijn. Vooral wanneer de media er bovenop springen. Toyota gaf daar tegen wil en dank aanleiding toe, omdat het merk te boek staat als zeer betrouwbaar. En ja, zo’n tegenstelling –betrouwbaarheid tegen een op hol slaand gaspedaal en weigerend stuur– is voer voor verhalen.

Het Duitse Audi ondervond in de jaren 80 hoe snel een terugroepactie kan leiden tot zeer grote problemen, zelfs tot faillissement. Dit laatste gebeurde net niet, maar het scheelde niet veel. Wat was er aan de hand? De cruisecontrol werkte volgens veel gebruikers niet naar behoren. Dit had veel schade veroorzaakt in Amerika, vandaar dat de ene na de andere claim bij Audi op de mat viel. Uiteindelijk wees de rechter alle claims van de hand, vanwege het feit dat de bestuurders in kwestie het systeem verkeerd gebruikten.

Dr. Erik Tempelman is universitair docent bij de faculteit industrieel ontwerpen van de Technische Universiteit Delft en afkomstig uit de auto-industrie waar hij terugroepacties aan den lijve ondervond. Volgens hem is de veiligheidsperceptie van consumenten behoorlijk ontspoord. „Fabrikanten krijgen direct de schuld, maar de realiteit is dat automobilisten zelf heel slecht met hun auto omgaan. Er zijn bijvoorbeeld maar weinig mensen die bijvoorbeeld regelmatig de bandenspanning controleren, terwijl dat toch van invloed is op de lengte van de remweg.”

Toyota heeft op dit moment ruim 20 miljoen auto’s op de weg, benadrukt Tempelman. Daarvan heeft een klein percentage een kleine kans op een probleem. „Is al die ophef dan terecht? Ik meen van niet. Terugroepacties zijn niets bijzonders en vinden al jarenlang plaats. Automobilisten realiseren zich niet dat de kans op een ongeval door een stommiteit veel groter is dan schade door een defect aan de auto. Natuurlijk heeft een fabrikant de plicht om een deugdelijk product neer te zetten, maar we moeten niet overdrijven.”

Zouden mensen de technologische ontwikkelingen in auto’s niet meer bij kunnen benen? Volgens Tempelman is dat zeker niet aan de orde. „Naar mijn mening gaan deze ontwikkelingen juist extreem langzaam. Modellen bouwen op elkaar voort, zonder al te veel vernieuwingen. Wat mij wel zorgen baart, is dat een auto nog altijd gebouwd wordt vanuit werktuigbouwkundig oogpunt. Elektronica hangt er vaak een beetje bij. Ik pleit ervoor om voertuigen meer vanuit een gezamenlijk, een zogeheten mechatronisch standpunt te bouwen, waardoor er een meer integraal product ontstaat.”

Ook de kosten spelen een belangrijke rol, aldus Tempelman. „Auto’s moeten zo goedkoop mogelijk zijn. Hoe kun je dan als consument denken dat hij onder alle omstandigheden volledig veilig is? Dat is onmogelijk. Het is niet voor niets dat een vliegtuig duurder is dan een auto. Daar hoort dan ook een reële veiligheidsverwachting bij.”

Mechanische onvolkomenheden hoorden er vroeger een beetje bij. Zo wist een bezitter van een Jaguar met 12 cilinders onder de motorkap dat hij na een stevige rit na het uitzetten zijn auto niet direct opnieuw moest starten. Door de enorme hitte kon de auto zomaar in de brand vliegen. Dit werd tijdens de verkoop van de auto ook met droge ogen aan de nieuwe eigenaar meegedeeld.

En wat te denken van het instructieboekje van de Opel Rekord A uit 1965. Daarin staan welgemeende adviezen. „Staat u stil op een spoorwegovergang en slaat de auto niet aan? Zet hem in de eerste versnelling en draai het contactsleuteltje om. Zo verplaatst u de auto op de startmotor.” Nog één: „Mocht uw auto ongewild versnellen of niet meer willen remmen, schuur dan met uw auto langs een muur of geleiderail tot u stil staat.” Hoezo, terugroepactie?

Bijna wekelijks roepen fabrikanten voertuigen terug naar de dealer. Het gaat vaak om kleine zaken, soms is het heftig en komt het in het nieuws. De afgelopen pakweg vijf jaar zijn er veel terugroep-acties geweest waar een gemiddelde burger niets van gehoord heeft. Hiernaast volgt een overzicht, waarin alleen de belangrijkste merken zijn meegenomen.

November 2005: Peugeot 307Mogelijk functioneert de gordijn-airbag niet goed tijdens een botsing.

Mei 2006: Toyota Land CruiserIn ruig terrein en bij sterke schokken in het chassis kan bij modellen uit 1996 tot 1999 spontaan een wiel afbreken. Twaalf gevallen zijn gemeld.

Mei 2007: Volkswagen PoloKortsluiting in de stoelverwarming is mogelijk bij modellen tussen mei 2005 en februari 2007, waardoor brandplekken ontstaan.

April 2008: Opel AstraBij modellen tussen 2003 en 2005 kan door olielekkage van de bovenste oliedrukschakelaar op het hitteschild van het uitlaatspruitstuk brand ontstaan in de motorruimte.

Mei 2009: VolvoBij de C30, S40, V50, C70, S80 en V70 uit 2009 kan de werking van de rembekrachtiger verminderen in de opwarmfase na een koude start. Hierdoor kan minder hard worden geremd.

Augustus 2009: Citroën BerlingoDe linkerstoel kan spontaan los raken door ondeugdelijk laswerk.

Oktober 2009: Renault TwingoBestuurders van een Twingo, gefabriceerd tussen 1 september 2008 en 28 februari 2009 kunnen zomaar naar voren of achteren schuiven met hun stoel, vanwege een mogelijk defect in het rail-mechanisme.

November 2009: Fiat Grande PuntoEen verkeerd aangedraaide schroef in de stuurstang kan leiden tot het breken van de stang. Gevolg is het uitvallen van de besturing.

Februari 2010: ToyotaProblemen met het gaspedaal bij verschillende modellen van Toyota. Ook remproblemen met de Prius.

Maart 2010: Chevrolet, Pontiac en NissanStuurproblemen bij Chevrolet en Pontiac, waar de stuurbekrachtiging uit kan vallen. Nissan roept 0,5 miljoen auto’s terug vanwege een defect aan het rempedaal en de brandstofmeter.