Economie

„Kartels, die waren toch zo gek nog niet”

Dat gebrekkig moreel gedrag aan de wieg stond van de crisis waaraan we ons langzaam ontworstelen, is onomstreden. Maar over de te kiezen aanpak om toekomstige excessen te voorkomen, verschillen de meningen. „Een moraliserende overheid, daar zit niemand op te wachten.”

Marcel ten Broeke
11 March 2010 10:54Gewijzigd op 14 November 2020 10:04

Moraliteit in de economische handel en wandel – is het af te dwingen? Of moet het vanuit de mens zelf komen? Wie het weet mag het zeggen. Tijdens een discussie die het ministerie van Economische Zaken woensdag organiseerde omtrent het containerbegrip moraliteit, bleken de deskundigen verdeeld.Volgens demissionair minister Van der Hoeven staat het belang van moraliteit in het economisch verkeer wel vast. „Je krijgt er een betere economie van én een betere samenleving.”

Hoe een gebrek aan moreel besef, dat tijdens de recente bankencrisis duidelijk bleek, valt te keren, is haar echter niet exact helder. „Het moet iets anders zijn dan het opheffen van een moraliserend vingertje door de overheid. Daar zit niemand op te wachten.”

Volgens Paul Schnabel, directeur van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP), gaat het op het gebied van moraliteit vooral mis in de dienstensector. „Dé belangrijkste sector in de economie. Maar waarom zeggen aanbieders van financiële producten simpelweg ”pech gehad” tegen hun klanten wanneer er iets fout gaat, terwijl het voor iedereen duidelijk is dat Toyota een probleem heeft wanneer er een gaspedaal blijft hangen? In de productiesector vinden bedrijven het blijkbaar normaal wanneer ze worden aangesproken op kwaliteit.”

Er zijn steeds meer regels en toezichthouders nodig om het economisch verkeer te kanaliseren, zo lijkt het. En dat met twijfelachtig succes. Dat het echter ook zonder regels kan, blijkt volgens Schnabel uit de diamanthandel. „Enkele families maken daar de dienst uit. Er staat niets op papier, maar de sociale controle is zo groot dat er zelden iets mis gaat.”

Misschien is kartelvorming –waarbij enkele aanbieders de markt controleren– zo slecht nog niet, werpt Schnabel op.

Ook Pauline van der Meer Mohr (voorzitter van het college van nestuur van de Rotterdamse Erasmus Universiteit en voormalig partner bij ABN AMRO) zit niet te wachten op meer regels. „Daarmee creëer je een afvinkcultuur in de bestuurskamers, wat het moreel besef juist verder uitholt.”

De overheid moet de marktsector volgens haar niet zien als het probleem, maar juist als onderdeel van de oplossing. Bestuurders zijn van nature niet slecht, stelt ze. „Hooguit af en toe een beetje dom.”

Volgens socioloog Abram de Swaan is het nu echter de tijd om orde op zaken te stellen, bijvoorbeeld in de bankensector. „Hit them when they’re down. Pak ze als ze zwak zijn. En banken zijn nu zwak. Al zal perfecte controle in een gevaarlijke en gebroken wereld nooit lukken.”

RD.nl in uw mailbox?

Ontvang onze wekelijkse nieuwsbrief om op de hoogte te blijven.

Hebt u een taalfout gezien? Mail naar redactie@rd.nl

Home

Krant

Media

Puzzels

Meer