Wat is dat met ondernemers?
”Meer zelfstandigen zonder personeel geven er de brui aan”, meldde het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) eind januari. Eerder die maand bleken zelfstandige ondernemers tot de grootste verliezers van de economische crisis te behoren. In het derde kwartaal van 2009 waren er bijna 20.000 minder dan in datzelfde kwartaal in 2008 (het aantal slonk tot 630.000); het gemiddelde inkomen daalde met 12 procent.
En toch zeggen zzp’ers optimistisch te zijn over de toekomst. Wat is dat met ondernemers? Zit optimisme in hun genen, is in enquêtes de wens de vader van de uitkomsten, of zijn er feitelijke zaken die hun positivisme ondersteunen?Esther Raats-Coster, die in 2006 Zakenvrouw van het Jaar werd en nu voorzitter is van het Platform voor Zelfstandige Ondernemers (PZO): „Ik denk dat er twee redenen zijn. Het eerste is dat zzp’ers niet voor niets voor zichzelf zijn begonnen. Ze realiseren zich dat ze goede en minder goede resultaten zullen boeken. Ze nemen dat risico bewust. Als ze negatief gaan denken, kunnen ze hun bedrijf net zo goed direct opdoeken.
Het tweede is dat ze zien dat er ruimte zit in de tarifering. Als de economie aantrekt, kunnen de tarieven alleen maar beter worden.”
De tarieven staan nu onder druk, opdrachtgevers bepalen de prijzen. „Op dit moment zien we ook dat intermediairs, grote tussenpersonen, hun betaaltijd extreem verlengen”, zegt Raats. „Daarmee hebben zzp’ers bijvoorbeeld te maken bij aanbestedingstrajecten. Dat baart mij zorgen, want de liquiditeit en cashflow van zzp’ers moeten natuurlijk wel op orde blijven.”
Is de crisis nu een kans of een bedreiging voor zzp’ers? Werkgevers serveren hen als eerste af –zodat ze geen personeel hoeven te ontslaan–, tegelijk heeft een zzp’er het voordeel dat hij geen loonkosten heeft en daardoor kan werken voor lagere tarieven dan ondernemers mét personeel.
„Natuurlijk vallen zij als eersten af”, erkent Raats-Coster. „Soms zijn er schrijnende gevallen, zoals contracten die niet worden nagekomen. De andere kant is dat dit ondernemers ertoe aanzet nieuwe kansen aan te grijpen. Zo ken ik zzp’ers die in het verleden actief waren in werving en selectie, en zich nu specialiseren in outplacement – mensen begeleiden bij het zoeken naar een nieuwe baan.”
Een van de redenen voor mensen op zzp’er te worden is exclusiviteit: ze zijn ergens goed in, en bieden hun specifieke kennis aan als dienst. Slechte tijden kunnen daarom mooi worden benut voor scholing, benadrukt Raats-Coster: „Verbeter je toegevoegde waarde.” Uit cijfers blijkt dat zzp’ers dat ook doen. Hun optimisme blijkt tegelijk gereedschap.
