De discussie over de relatie tussen energieprijzen en de concurrentiepositie van Nederland speelt al sinds de jaren tachtig. De meningen lopen uiteen of er wel zo’n een relatie is, maar alle visies tot op heden komen uit de onderbuik. Met een onlangs gepubliceerd rapport van internationaal adviesbureau Roland Berger is de relatie tussen energiekosten en concurrentiepositie voor het eerst objectief in kaart gebracht.De elektriciteitsprijs is door het aandeel in de totale kosten van de energie-intensieve industrie een belangrijke competitieve factor, zo blijkt uit het rapport. Dit aandeel kan oplopen tot maar liefst 50 procent.

De hogere kosten in Nederland zijn het gevolg van een relatief lager aandeel elektriciteit uit kerncentrales en een groter aandeel uit gascentrales ten opzichte van de ons omringende landen. Toch is de Nederlandse procesindustrie de afgelopen jaren niet minder hard gegroeid dan die in het buitenland. Wel gingen afgelopen drie jaar al 1500 arbeidsplaatsen verloren als gevolg van de hoge elektriciteitskosten.

Vanwege de samenstelling van de brandstofmix in Nederlandse centrales –ruim 60 procent gas– is Nederland veel gevoeliger voor de verwachte stijging de gasprijzen en de prijzen voor CO2-emissies. Mede hierdoor is het de ambitie van Nederland om tot 2020 de afhankelijkheid van gas sterk terug te brengen door onder andere het aandeel in duurzame energieproductie te vergroten.

Desondanks verslechtert de positie van Nederland de komende jaren ten opzichte van Duitsland en met name Frankrijk. Daar is de energieprijs 30 euro per megawattuur, voor de zogenoemde ”base loadproductie”, die voorziet in de basisvraag naar elektriciteit. De verwachting is dat deze prijs in Frankrijk tot 2020 stabiel blijft. In Nederland moet voor dezelfde hoeveelheid energie nu 49 euro worden betaald en dat zal oplopen naar 73 euro in 2020.

Als we niets doen, zal Nederland tot 2020 mogelijk 15.000 banen verliezen. Daarnaast staat er zo’n 3,5 miljard euro aan omzet van de energie-intensieve industrie op het spel als er niet wordt ingegrepen.

De oplossing hiervoor is niet stoppen met duurzaam. Duurzame energie heeft namelijk geen invloed op de procesindustrie omdat duurzame energie in piekbehoefte voorziet en niet in de basisvraag waar de procesindustrie met name behoefte aan heeft.

Wat wel helpt is inzetten op nucleair opgewekte elektriciteit en goedkope import uit het buitenland. Zo kennen Duitsland en Frankrijk een forse overcapaciteit aan basislast, die wij onder de juiste contractvoorwaarden prima kunnen inkopen. Op dit moment is het voor langere tijd inkopen van elektriciteit voor deze grootgebruikers echter nog niet mogelijk.

De auteur is partner bij Roland Berger Strategy Consultants.