Ik ben, jij bent, wij zijn gelukkig
Doe aan ”zen”, investeer in ”quality time”, ook wel ”me time” genoemd, doe yogaoefeningen, haal bewust adem. Doe hoe dan ook iets waar je gelukkig van wordt. Geluk is maakbaar. Zegt een groot deel van onze maatschappij.
In de media, als je op straat om je heen kijkt of als je goed naar jezelf luistert: wat je tegenkomt is een enorme behoefte aan kennis over geluk.Een aantal voorbeelden: Onderzoekers verdiepen zich de laatste jaren maar al te graag in de vraag hoe gelukkig Nederlanders zijn. Volgende week wordt een lesmodule voor het vak gelukskunde op middelbare scholen officieel gepresenteerd. Op internet zijn gelukscursussen en gelukstesten te vinden. Op de televisie loopt momenteel de serie ”Hoe word ik gelukkig”. In april verschijnt ”Wie ben ik en wat wil ik?”, „twintigers en dertigers op zoek naar authenticiteit en geluk.”
Ongelukkig leven lijkt geen optie meer te zijn.
Is het een hype? „Je kunt natuurlijk ongelukkig blijven als je dat wilt”, zegt dr. Ruut Veenhoven, hoogleraar ”social conditions of human happines” aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. „Maar als je in de krant leest dat de meeste Nederlanders behoorlijk gelukkig zijn, denk je toch dat er voor jezelf wat meer in het leven moet zitten. Dan ga je kijken wat je aan je gevoel van ongeluk kunt doen. Vroeger was geluk meer een kwestie van het lot, tegenwoordig is het afhankelijk van wat je zelf van je leven maakt.”
Ziel
Veenhovens definitie van geluk is: „Niet alles hebben, maar je er toch goed bij voelen. Geluk, zoals ik het opvat, is levensvoldoening, en dat gaat gepaard met ‘lekker bezig zijn’.”
Het woord geluk kan ook een andere betekenis hebben dan die van Veenhoven, blijkt uit het spiritueel getinte tijdschrift Happinez in het meest recente nummer. Een Amerikaanse therapeute legt daarin het prachtige woord „grace” uit als „de bron, de ziel, God of waarheid. (…) Het is je eigen essentie, je ziel, het deel van je dat je ogen doet stralen, je hart doet kloppen. Ik heb geleerd me te openen voor dit veld. Vanuit dit niveau kun je alles wat je beperkt, opheffen.” Geluk is dus terug te vinden in je diepste ‘ik’, aldus de therapeute. Het ‘ik’ als de bron van je geluk is regelrecht herleidbaar tot het boeddhisme (zie kader, JH.).
Hedonisme
Geluk als levensvoldoening, geluk als eigen essentie; hoe je het ook noemt, we zijn er allemaal naar op zoek. Ook christenen. Diep, diep in ieder mens verankerd zit die hunkering naar een goed leven. Misschien omdat we het zijn kwijtgeraakt en ieder mens dat, bewust of onbewust, toch in de gaten heeft?
Met dat verlangen naar geluk is op zichzelf niets mis, zegt de bekende Amerikaanse predikant John Piper. Hij noemt het zelfs een gebod van God, zolang dat verlangen zich tenminste op Hem richt. We mogen God zoeken om vervulling ervan, want: „We eren God het meest, wanneer we onze diepste voldoening in Hem vinden.”
Er is niets mis mee om op een gezonde manier gelukkig te zijn met de kleine alledaagse dingen, zegt ook drs. Els van Dijk, orthopedagoog en directeur van de Evangelische Hogeschool. Dat kan in het genieten van een ijsje zitten. Of in een goed gesprek met een vriend.
Maar voor het zoeken van geluk in aardse dingen moeten we ook uitkijken: „Het postmoderne levensgevoel blijft aan de buitenkant zitten. Als we maar een mooie baan hebben, een groot huis en een goede auto is het goed. Ondertussen is ons diepste verlangen niet meer het verlangen naar God, maar het goed te hebben op aarde.”
Deze materialistische houding van veel volwassenen heeft z’n invloed op jongeren: „Als volwassenen dit spelletje spelen, hoe kunnen ze jongeren dan laten zien wat werkelijke voldoening en innerlijke rust geeft? De vragen en onzekerheden van jongeren nemen alleen maar toe. Daardoor zoeken ze het geluk in de ‘kick van het moment’: mooie spullen bijvoorbeeld, populariteit of seksualiteit.”
Hoe ze dat aan hen merkt? „Als ik hen voorstel een paar avonden in de week een aantal uur in stilte door te brengen, krijg ik vaak de reactie terug: „Dan word ik gek!” In de stilte hoor je namelijk je eigen onrust en je eigen vragen, word je geconfronteerd met wie je zelf bent, wie God voor je is of juist niet. Dat alles bij elkaar levert zo veel onrust op dat dit verstomd moet worden met muziek, MSN-contacten, films of wat media en vrienden verder nog te bieden hebben.”
Geborgenheid
Wat geeft dan werkelijk geluk? Is dat de afwezigheid van leed? In dat geval is geluk onbereikbaar. Betekent geluk een leven met veel kansen en mogelijkheden? Dan zouden bijna alle Nederlanders gelukkig zijn. Is geluk afhankelijk van hoe tevreden je bent met je leven? Is het de aanwezigheid van zo veel mogelijk genot? Of het streven naar een hoger doel?
Van Dijk: „We moeten weer terug naar de werkelijke waarden in het leven. Als we innerlijke vrede en rust kennen, kunnen we ook tegen een stootje als het gaat om de gebrokenheid in dit leven, het leed waarmee we te maken krijgen.
Natuurlijk mogen we genieten van aardse zegeningen en daar plezier aan beleven, maar het moet geen doel worden. De werkelijke bron van geluk is te vinden in vrede met God, geborgenheid in Christus en verbondenheid met mensen om ons heen. Ik pleit ervoor te doen waarvoor we geschapen zijn: heb lief!”
„Waarheid zit in jezelf”
Het aantal Nederlanders dat tot een protestantse groepering behoort, daalt al jaren en is nu zo’n 30 procent van de bevolking. Het aantal Nederlanders dat zich actief boeddhist noemt, is een onbekend klein aantal.
Toch is het boeddhisme overal terug te vinden in de maatschappij. Het aan jezelf werken, een hoger ‘ik’ bereiken door verrijking, verdieping, mediatie, stilte, zen, yoga en meditatie: het zijn stuk voor stuk termen die terug te vinden zijn in het boeddhisme.
„Wat Boeddha leerde wordt de dharma genoemd. In Tibet wordt iemand die de dharma beoefent een nangpa genoemd, iemand die de waarheid in zichzelf zoekt. Dat is waar het om gaat.”
„Lijden is niet het lot van de mens. Het bestaan is niet uitzichtloos. Het licht is slechts verduisterd. Het eigen diepste wezen is licht. De ware natuur van de mens is de boeddhanatuur. Die boeddhanatuur is veel wezenlijker dan alle sluiers die het zicht daarop ontnemen. We kunnen de verlichting realiseren door de sluiers te verwijderen.”
Bron: www.boeddhisme.nl
Vertrouwen op God
Annieke Brandsen (21) uit Putten heeft vanaf haar vijftiende jarenlang last gehad van rugklachten, waardoor ze moeite had met lopen. „Soms kon ik niet eens simpel afspreken met vriendinnen. Dat maakte me verdrietig.”
Annieke leerde daardoor gelukkig te worden van kleine, simpele dingen. Leed verandert volgens Annieke niet alleen je beeld van geluk, het heeft ook een doel, vindt ze. „Mijn rugklachten hebben mijn relatie met God zeker veranderd. En in het begin niet in de positieve zin moet ik eerlijk zeggen. Ik was boos. Maar ik weet nu dat het mijn relatie met God erg heeft versterkt en dat ik het leven nu beter aankan, samen met God. God geeft je niet meer zorgen dan je kunt dragen, en daar vertrouw ik op.”
Dat luxe en geluk maar weinig verband met elkaar houden, ziet Annieke in Uganda, waar ze op dit moment in een weeshuis werkt. „Er zijn hier genoeg mensen die dagelijks niet genoeg te eten hebben. Maar daar zul je ze niet over horen, terwijl mensen in Nederland soms over heel kleine, onzinnige dingen zeuren. De christenen in Uganda zijn mensen die echt vertrouwen hebben in God en daar ook genoeg aan hebben.”