De aanslagen in Jeruzalem, in Haifa en op de Westbank hebben de positie van Arafat ondermijnd. De EU en de VS hebben de schuldkwestie bij de PLO gelegd. Het betekent niet alleen het einde van het zoeken naar een compromis, tevens het begin van een nieuwe confrontatie. De onwil en onmacht van de Palestijnse leiding, vooral van Yasser Arafat, om effectief tegen de fundamentalisten en terroristen van Hamas, Islamitische Jihad en Force 17 op te treden geeft aan dat men in een impasse is beland. De keiharde militaire politiek van Ariel Sharon is hier tevens debet aan. Overdadig Israëlisch militair geweld heeft niet alleen voedsel gegeven aan het extremisme aan beide kanten, het heeft tevens de positie van Arafat ondermijnd. De nationalistische ideologie van rechts Israël staat haaks op die van de Palestijnen. Beide partijen zijn tevens niet bereid water bij de wijn te doen. Gematigde krachten in Israël, zoals Shimon Peres en de Meretzpartij, staan met de rug tegen de muur. Het merendeel, 60 tot 80 procent, van de Israëlische bevolking is niet meer bereid concessies te doen aan een Palestijnse leiding die daadwerkelijk terrorisme en fundamentalisme ondersteunt. Arafats lankmoedige houding, zijn onmacht om harde politieke keuzes te maken, stimuleert het extremisme in zijn achterban. De oproep van Arafat afgelopen zondag om een einde aan het terrorisme te maken, toont de benarde positie van de PLO aan.

Dubbelzinnig
De vraag is nu echter waar dit toe zal leiden. De afgelopen periode kon het Palestijnse volk, en de Palestijnse Autoriteit, zich verheugen in een groeiende sympathie van de internationale politiek. De uitspraak van president Bush dat de Palestijnen recht hebben op een eigen staat kan worden gezien als een politieke ommezwaai, ondersteund door de EU. Israëlisch verzet was aanwezig tegen deze pro-Palestijnse gevoelens. Voor beide partijen was het duidelijk dat na 11 september de wereld veranderd was. Amerikaanse steun aan Israël werd meer genuanceerd. Rechts Israël ging zich zelfs zorgen maken. Daar is echter abrupt weer een einde aan gekomen. De dubbelzinnige politiek van Arafat, de onwil om effectief op te treden tegen fundamentalisten en extremisten, dreigt hem nu de das om te doen.

Weegschaal
Arafat is op een kritiek punt aanbeland in zijn politieke leven. De Houdini van het Midden-Oosten, de meest geslepen politieke goochelaar van de Arabische wereld, heeft zijn meester gevonden, Bin Laden. De aanslagen in de VS hebben het onmogelijk gemaakt voor de Palestijnen om de Arabische wereld, de EU en de VS tegen elkaar uit te spelen. De wereld is veranderd in twee nieuwe kampen, pro of anti terrorisme. Arafats keus nu zal tonen waar hij wil staan. Vorige keren kon de Palestijnse leider, gesteund door de Arabische leiders en Rusland, met zijn mond steun aan de vrede betuigen en via daden het extremisme toelaten. Dit is nu veranderd. De keus voor of tegen terrorisme is een halszaak geworden. Indien Arafat niet duidelijk aantoont woorden in daden te willen omzetten, zal dit het einde betekenen van zijn Palestijnse droom voor de nabije toekomst. Arafats politionele optreden zal op de weegschaal worden gelegd, niet alleen door de Israëliërs, maar tevens door het Westen.

Druk op Sharon
Arabische steun voor het Palestijnse dilemma is nog steeds aanwezig, alleen, de Arabische staten zijn niet meer in staat om daadwerkelijk achter terroristische aanslagen te staan zonder de kans te lopen financiële, militaire en politieke steun in het Westen te verliezen. Dat er overheersende politieke en religieuze sympathieën bestaan in de Arabische wereld om een einde te maken aan de Israëlische staat, moet niet worden vergeten. De publieke toespraken van leiders als Mubarak of Assad zijn niet bestemd voor binnenlandse Arabische consumptie, maar voor de CNN, NBC en BBC in het Westen. De Palestijns–Arabische krachten bleven maar hameren op oude thema’s als de Palestijnse staat, recht op terugkeer van alle vluchtelingen en Jeruzalem. Geen concessies werden naar voren gebracht door de Palestijnse en Arabische leiders. De oplopende geweldspiraal aan beide kanten zal geen rustperiode teweegbrengen in de komende weken. Het is aan Arafat, deze keer daadwerkelijk, om de ruggengraat van de extremisten te breken. Niet alleen zal hij meer steun krijgen in het Westen, hij verhoogt tevens de druk op de Israëliërs om daarna concessies te doen. Geweldloosheid en gematigdheid aan Palestijnse kant zullen de druk op Sharon immens verhogen.

Terrorist
Arafats diplomatieke inzicht schijnt te zijn verdwenen toen de terroristen het WTC binnenvlogen. De wereld is verdeeld in tweeën, volgens de Bush-doctrine. „In de oorlog tegen het terrorisme ben je of voor ons (de westerse wereld) of tegen ons (terrorisme, Irak, Osama bin Laden)”. Arafat heeft duidelijk gemaakt van deze uitspraak en de oorlog in Afghanistan niets te hebben geleerd. Zijn Houdini-act ten tijde van de Irak-oorlog kan niet meer worden herhaald. De wereld is anders. Terrorisme en fundamentalisme worden niet meer getolereerd. Tevens worden militaire middelen bij de bestrijding ervan niet meer geschuwd. Arafats indirecte ondersteuning van terreurbewegingen zoals Hamas en Islamitsche Jihad, het toestaan van zijn eigen achterban (Force 17) om actief deel te nemen aan terroristische aanslagen, heeft hem op de lijst van terroristen geplaatst. De Palestijnse Autoriteit (Arafat en aanhang) staat nu op het punt doelwit van internationale acties te worden.

Zure vruchten
Het vermoorden van Arafat is een van de mogelijkheden. Het einde van zijn autoritaire, dictatoriale bewind is in zicht. Israëlische acties tegen de positie van Arafat zijn zeker niet meer uit te sluiten en worden internationaal aanvaard. Het enige wat de vrede kan redden is een duidelijk nieuw standpunt van de Arabische staten tegen het terrorisme. Egypte en Saudi-Arabië zullen Arafat op zeer korte termijn moeten duidelijk maken dat terreur, fundamentalisme en Koude-Oorlog-tactieken niet meer tot de mogelijkheden behoren. Hier ligt echter tevens de oorzaak van het conflict. Indien het begrip niet doordringt tot de Arabische wereld en tot Arafat dat het tijd is om keuzes te maken, zal het Palestijnse volk hiervan de zure vruchten plukken. De dood van Arafat, of de vernietiging van zijn machtsstructuur, is hiervoor de eerste aanzet. Indien de Palestijnen nog een sprankje hoop willen hebben op een positieve toekomst, zullen bittere keuzes moeten worden gemaakt. Fundamentalisme en terrorisme zijn niet meer geoorloofde wapens tegen een bezetting, vooral niet indien via diplomatiek overleg al zeer grote compromissen zijn voorgesteld.

Blunder
Arafats grootste blunder was om het aanbod van voormalig Israëlisch leider Barak naast zich neer te leggen. De Palestijnse staat was een feit door de Israëlische toezeggingen – Arafats alles-of-niets-politiek heeft hieraan een einde gemaakt. De Arabische wereld is hieraan tevens debet. Het ondersteunen van fundamentalisme en terrorisme door staten als Egypte, Saudi-Arabië, Syrië en Libanon zal niet resulteren in het einde van de Israëlische staat. De politiek van olie op het vuur gooien is voorbij, deze optie is verdwenen. Onverwachts is duidelijk geworden dat met terroristen niet kan worden onderhandeld. Een vos verliest zijn haren, maar niet zijn keffiya.

De Palestijnen staan voor een existentiële keus. Kiezen voor overleg en diplomatie (verwijdering van Hamas, Jihad), of een totale oorlog. Bij het laatste is duidelijk wie wint. Arafat zal nu moeten aantonen dat hij zijn oude jas heeft vervangen door een diplomatieke mantel. Vrede kan niet worden bewerkstelligd indien hij groepen ondersteunt die nog steeds uit zijn op het vernietigen van een legitieme staat. De keus is aan Arafat – vergeet niet dat de extremisten zonder steun van de PLO-politie (al-Fatah) vleugellam zijn.

n.a.v.De auteur is Midden-Oostendeskundige en politiek-militair analist.