Na meer dan een jaar van oplopende werkloosheid lijken we het wel eens te vergeten: Nederland stevent door de vergrijzing af op een schreeuwend tekort aan hoger opgeleide mensen. Toch voelen de krimpgebieden, als voorlopers van het Nederland van de nabije toekomst, de vergrijzing nu al. In Zuid-Limburg en het noorden van Nederland is de daling van de bevolking ingezet.De vergrijzing, en de daarmee gepaard gaande ontgroening, leidt daar tot een tekort aan mensen met hbo-diploma of universitaire graad. Verschillende dorpen en steden hebben daarom moeite om de gemeentelijke voorzieningen op peil te houden. Bedrijven trekken er weg omdat zij geen gekwalificeerde mensen kunnen vinden. De krimp dwingt deze gemeenten beter te kijken naar verborgen talenten onder hun bevolking.

Terwijl de landelijke overheid straks weer verwoede pogingen moet doen om kenniswerkers uit India naar Nederland te halen, richten sommige krimpgemeenten zich steeds nadrukkelijker op mensen die vanwege de schending van hun fundamentele rechten naar Nederland zijn gevlucht. Want onder vluchtelingen zit veel talent.

Om dat talent te kunnen benutten, moeten vluchtelingen wel de kans krijgen om een diploma te behalen dat door de Nederlandse arbeidsmarkt wordt erkend. Veel vluchtelingen zijn voor hun studie aangewezen op een bijstandsuitkering. Als gevolg van hun vlucht zijn zij vaak ouder dan de gemiddelde student, terwijl het recht op studiefinanciering na de dertigste verjaardag vervalt.

Hoewel de Wet werk en bijstand studeren met behoud van uitkering mogelijk maakt, kiezen veel gemeenten ervoor om vluchtelingen zo snel mogelijk in laaggeschoolde banen aan het werk te zetten: de ”work first”-aanpak. Hun talent gaat daarbij verloren en velen vallen na een tijd gedemotiveerd uit.

De Zuid-Limburgse gemeente Heerlen heeft besloten om het tij te keren. In het belang van de plaatselijke economie, en om de gemeentelijke voorzieningen te kunnen garanderen, heeft de gemeente besloten dat talentvolle vluchtelingen mogen doorstuderen met behoud van hun uitkering. Heerlen gaat hiervoor een convenant afsluiten met de Stichting voor Vluchteling-Studenten UAF, een organisatie die vluchtelingen aan studie en werk helpt.

Helaas blijven veel andere gemeenten vluchtelingen het recht op studie ontzeggen door hun een dagelijkse sollicitatieplicht op te leggen voor werk dat er op dit moment niet is. We kunnen het ons echter niet veroorloven om talent, ook talent onder vluchtelingen, links te laten liggen. Niet alleen de vergrijzing, maar ook het herstel van de internationale economie maken duidelijk dat Nederland meer mensen tot een hbo-diploma of universitaire graad moet opleiden.

Het is daarom tijd dat gemeenten over hun eigen schaduw heenspringen en het voorbeeld van Heerlen volgen.

De auteur is directeur van Stichting voor Vluchteling-Studenten UAF.